«عملیات مناسب دراحداث و نگهداری باغ فندق»
1- خاستگاه و انتشار جغرافیایی فندق:
موطن اصلی فندق اروپا ، آسیای صغیر و قفقاز می باشد که کشت و پرورش آن از زمانهای بسیار قدیم مرسوم بوده است. مهمترین گونه فندق، گونه آولانا است که زیستگاه آن در حاشیه دریای مدیترانه و سواحل شرقی دریای سیاه می باشد. در ایران گونه آولانا در جنگلهای آستارا، ارسباران ، تالش، کوههای الموت و طارم زنجان بین ناحیه جنگلی و استپی به صورت خودرو مشاهده می شود. انواع بومی فندق در ارتفاعات اشکورات ( رودسر)، الموت قزوین ، ارتفاعات دیلمان ( سیاهکل) ، ارومیه، مشهد، گرگان، آذربایجان شرقی ( مرندواسکو) ، کردستان ( توابع مریوان ) و در ارتفاعات فلات مرکزی بین قم و کاشان تا دیلمان مشاهده شده است.
2- شرایط لازم برای انتخاب زمین باغ فندق:
- آب و هوا در رشد و نمو درخت فندق تاثیر بسزائی دارد بطوریکه فندق طالب آب و هوای معتدل، مرطوب و نسبتاً سرد می باشد ( دوستدار زمستان ملایم و تابستان خنک است).
- شیب زمین از 50% کمتر باشد.
- محل انتخاب شده نباید در زمستان یخبندان داشته باشد ( حداقل درجه حرارت آن از 8- درجه سانتیگراد پائین تر نباشد).
- باغ نباید در مسیر بادهای دائمی قرار گیرد.
- خاک زمین عمیق بوده و سطح آب زیر زمین از 25/1 متر پائین تر باشد.
- مناسبترین pH خاک بین 7-5/5 می باشد.
- برای به دست آوردن میوه مرغوب،مناطق بین 41 – 37 درجه عرض جغرافیائی در مد نظر قرار گیرد.
- در احداث باغ برای اینکه گرده افشانی و عمل لقاح تضمین شود، ضرورت دارد که 2 تا 3 رقم گرده دهنده بعنوان پلی نایزر با ارقام میوه دهنده اصلی تواماً کشت شود تا از پوکی میوه فندق و عدم تلقیح جلوگیری بعمل آید.
- فواصل درختچه ها در باغ فندق در خاکهای قوی ( 5×6 متر) ، در خاکهای متوسط ( 4×5 متر) و در خاکهای ضعیف ( 4×4 متر ) توصیه می گردد.
- فندق عمدتاً از طریق پاجوش ریشه دار تکثیر و ازدیاد می گردد.
3- رطوبت و بارندگی:
وجود رطوبت کافی یکی از عواملی است که برای کشت فندق ضروری است. میزان رطوبت بین 70 تا 80% برای کشت و پرورش فندق مناسب می باشد. در صورتی که میزان بارندگی حداقل 800 میلی متر با پراکنش مناسب در فصول گرم باشد می توان به کشت دیم فندق اقدام نمود. در غیر اینصورت برای تولید تجاری ، آبیاری تکمیلی درختان در ماههای خرداد، تیر و مرداد الزامی می باشد. درختان جوان به دلیل ضعیف بودن سیستم ریشه ای، در تمام طول فصل رشد به آبیاری نیاز دارند.
میزان نیاز آبی درخت فندق در هر هکتار حدود 10000 متر مکعب است که از طریق نزولات جوی و آبیاری تکمیلی تامین می گردد.
4- کاشت فندق:
چنانچه نهال های ریشه دار فندق در پائیز تا اوایل آذرماه، در محل اصلی کاشته شوند درصد گیرائی آنها بیشتر، استقرار آنها در زمین ثابت تر ، بیداری آنها زودتر و رشد آنها در بهار آینده سریعتر خواهد بود. در هر حال از کاشت نهال فندق قبل از ریزش برگها باید خودداری شود. کاشت فندق را تا اوایل بهمن نیز می توان ادامه داد که در این حالت تلفات آن بیشتر و گل آن دیرتر باز می شود . تعداد پاجوشهائی که در هر چاله می کارند معمولاً 2 تا4 عدد است. بعد از کاشت بلافاصله نهال را باید آبیاری نمود.
5- تغذیه:
مقدار عناصر غذائی لازم در باغهای بارآور به میزان موادی بستگی دارد که در طول سالهای نخستین احداث باغ به زمین داده می شود. دراکثر مناطق فندق کاری کشور هر سال 10 تا 15 کیلوگرم کود حیوانی به هر درخت می دهند. قبل از کاشت نهال با ریختن 40 تن کود حیوانی پوسیده با قشری نه چندان ضخیم در یک هکتار زمین، کود ازته به شکل نیترات آمونیوم یا اوره 200 تا 240 کیلوگرم ، 300 کیلوگرم پتاس در هکتار نیز به شکل سولفات و همچنین 150 کیلوگرم فسفر به شکل اسید فسفریک به آن اضافه می کنند و روی آنها را شخم می زنند.
6- تربیت و هرس:
معمولاً هرس داشت به هنگام خواب درخت یعنی از آذرماه تا اسفندماه است. پس از کاشت نهال ریشه دار در زمین اصلی، نخستین هرس به صورت زیر انجام می شود:
- سربرداری نهال از ارتفاع 80-60 سانتیمتر از سطح زمین
- حذف کلیه شاخه های تنه پائین تر از 40 سانتی متر از کف خاک
- زخم بندی ( پانسمان) شاخه های بریده با چسب باغبانی
- حذف برگهائی که در طول دوره رشد بعدی روئیده می شوند.( از 40 سانتی متر به پائین).
7- آفات و بیماریهای مهم فندق:
1-7 سفیدک سطحی فندق:
به صورت لکه های تقریباً کروی به رنگ زرد و سفید دیده می شود که در مرکز هر یک از لکه ها اسپورهای قارچ در اواخر فصل به صورت نقطه های سیاه در می آیند. این بیماریها خسارت چندانی ایجاد نمی کند و فقط باعث ریزش مختصر برگ می گردد. برای مبارزه با این بیماری، در صورت مشاهده علائم این قارچ روی برگها با در نظر گرفتن درجه حرارت هوا، می توان از سموم سولفوره (کوزان) با غلظت 2 تا 3 در هزار و یا مانکوزب با غلظت 5/1 تا 2 هزار استفاده نمود.
2-7 شپشک نرم تن:
این حشره با مکیدن شیره گیاهی موجب تضعیف درخت می گردد و همچنین با ترشح عسلک باعث تجمع گرد و خاک که در سطح برگ، تنه و سرشاخه های درختان و موجب اختلال در فعالیت های فیزیولوژیکی درختان بخصوص فتوسنتز می گردد. برای مبارزه با این آفات می توان از روغن ولک 4 درصد به صورت سمپاشی زمستانه قبل از مرحله تلقیح درختان استفاده نمود.
3-7 شته فندق:
به شته هلو شباهت زیادی دارد و مهمترین علامت تشخیص آن فعالیت دسته جمعی آنها در اطراف برگهای اصلی است. خسارت این آفت با ترشح شدید عسلک همراه است که به نوبه خود موجب جلب مورچگان ، زنبور و مگسهای مختلف و تجمع گرد و خاک می شود. این حشرات ممکن است باعث انتقال بیماریهای ویروسی نیز گردند. برای مبارزه با این آفت می توان از سموم مناسب استفاده نمود.
4-7 کنه جوانه خوار فندق:
از مهم ترین آفات فندق به شمار می رود. این آفت ضمن مستقر شدن روی جوانه های تازه، با فروبردن نیش خود موجب تورم و بدشکلی جوانه ها در زمان بازشدن شده، همچنین باعث فساد و خشکیدگی جوانه های گل می گردد. برای مبارزه با این آفت می توان از سموم آندوسولفان، آذینفوس متیل، پودرگوگرد و یا دیازینون در زمان بیدار شدن گیاه و یا زمانی که شاخه ها 2 تا 3 برگی هستند ، استفاده نمود.
سایر آفات و بیماریهای فندق در ایران خسارت چندانی ایجاد نمی نمایند که فقط به ذکر اسامی آنها اکتفا می شود.
آفات فندق: بالانن، سنها، سوسک چوب خوار فندق، زنبور برگ خوار فندق و کرم سفید ریشه.
بیماریهای فندق: شامل باکتریوز، شانکر، گلوسپوریوم، مونیلیا، بوتریتیس.
8-(دستورالعمل اجرایی احداث باغ مدرن و تجاری فندق)
1-8 آماده کردن زمین:
در صورت وجود درختان قدیمی، ابتدا عملیات ریشه کنی و پاک سازی باغ انجام می شود. سپس عملیات شخم زنی (عمود برهم) به همراه کود دامی پوسیده به مقدار 40 – 30 تن در هکتار و کولتیوار زنی و در نهایت تسطیح زمین با لولر انجام می شود.
2-8پیاده نمودن نقشه کاشت و تعیین فواصل چاله های کاشت:
با درنظر گرفتن جنس و بافت خاک و همچنین شیب زمین، فواصل کاشت مناسب درختان فندق با شیب کمتر از 5 درصد در اراضی مسطح 4×6 متر یا 5 × 6 متر و در اراضی با شیب بیشتر از 5درصد 4×5 متر یا 5×5 متر توصیه می گردد.
3-8 ابعاد چاله ها:
ابعاد چاله های فندق 50×50×50 سانتی متر می باشد. آماده کردن چاله های کاشت یک ماه قبل از کاشت نهال می باشد. زمان مناسب کاشت نهال فندق در مناطق معتدله در آذرماه می باشد و در مناطق سردسیری پس از سپری شدن فصل یخبندان در اواخر زمستان می باشد.
4-8 کوددهی:
نیاز کودی براساس نتایج آزمون خاک و برگ تعیین می گردد. بطورکلی در زمان کاشت به ازای هر چاله 10-8 کیلوگرم کوددامی پوسیده به همراه 100-80 گرم کود ازته، 80 – 60 گرم کود فسفاته و 120-80 گرم کود پتاسه و مخلوط کردن آنها با خاک رو (سطح الارض) در زیر گودال و خاک زیر (تحت الارض) در روی چاله انجام می شود.
5-8 انتخاب نهال:
برای احداث باغ فندق بایستی از پاجوش ریشه دار یکساله و دوساله که حداقل 60 سانتی متر ارتفاع و 2- 5/1 سانتی متر قطر، دارای ریشه کافی و گواهی سلامت باشد، استفاده گردد.
1. کاشت نهال: پس از انجام آرایش (هرس ریشه) نهالها در وسط چاله های کاشت قرار گرفته و خاکی که قبلاً آماده گردیده است، (مطابق بند4-8) به آرامی در اطراف ریشه نهال ریخته شده و با پا کوبیده می شود تا محفظه های هوا در حفره های داخل ریشه باقی نماند. پس از کاشت، عملیات سربرداری از ارتفاع 60 سانتی متر از سطح خاک با برش مورب (45درجه) انجام شده و با چسب باغبانی محل برش پوشانده شود. همچنین انجام آبیاری اولیه بلافاصله پس از کاشت الزامی است.
8- « دستورالعمل اجرائی جایگزینی باغهای گردو درجه 3 »
باتوجه به اینکه عملیات اصلاح در باغهای درجه 3 مقرون به صرفه نمی باشد. عملیات جایگزینی به شرح ذیل در این باغها صورت می گیرد:
1-8 حذف درختان مسن و قدیمی:
این درختان، به طور کامل ریشه کن شده و پاکسازی می شوند و درختان حذف شده به بیرون باغ حمل می شوند. سپس نسبت به شخم عمیق و عمود برهم و تسطیح زمین اقدام می شود.
2-8 مرحله کاشت:
به ترتیب شامل طراحی باغ، پیاده نمودن نقشه باغ، خرید، حمل و پخش کودهای دامی و شیمیائی، حفر چاله کشت، تهیه نهال شناسه دار و مرغوب، کاشت نهال و آبیاری است.
3-8 مرحله نگهداری:
شامل مبارزه با آفات و بیماریها و علفهای هرز، هرس فرم دهی اولیه، شخم سالیانه بین ردیفها و واکاری است. دقت در انجام عملیات این مرحله ضروری است.
4-8 سیستم آبیاری تحت فشار:
عملیات مربوط به تغییر سیستم آبیاری بهتر است که پس از مشخص شدن محل غرس نهالها انجام گیرد.(بند 4-5)
«عملیات مناسب دراحداث و نگهداری باغ گردو»
1- شرایط کاشت:
1-1 آب و هوا:
گردو در عرض جغرافیایی 39-29 درجه شمالی و طول جغرافیایی 69-45 درجه شرقی قابل کشت می باشد.این میوه در تمامی استانهای کشورمان به جز نواحی بسیار گرم و کویری ( مثل استانهای جنوبی کشور) و از سطح دریا تا ارتفاع 2500 متری از سطح دریا قابل کشت و پرورش می باشد. این درخت به فصل رشد کافی و طولانی با تابستانی معتدل نیاز دارد. دمای هوا در ماههای تابستان نباید از 38 درجه سانتیگراد تجاوز نماید زیرا باعث آفتاب سوختگی پوست سبز وسیاه شدن مغز گردو می گردد. درختان گردو معمولاً در ارتفاعات 700 تا 2500 متری از سطح دریا میوه های بهتر تولید می کنند. همچنین عموماً دماهای کمتر از 10- درجه سانتی گراد برای اکثر گونه ها و ارقام گردو مضر می باشد. این درحالی است که برخی از ارقام روسیه و اکراین تا 37- درجه سانتی گراد را نیز تحمل می کنند. نیاز سرمایی ( Chilling-Requirement ) گردو در حدود 1500-800 ساعت حرارتهای کمتر از 7 درجه می باشد. رطوبت نسبی مورد نیاز این میوه حداکثر 65 درصد می باشد. شیبهای رو به شمال برای کاشت گردو بهتر از شیبهای جنوبی می باشد. زیرا خطر سرمازدگی بهاره را به حداقل می رساند. ضمناً حداکثر شیب مجاز برای کاشت گردو 60-50 درصد می باشد که برابر با زاویه 35-30 درجه می باشد ( شیب 100 درصد برابر زاویه 45 درجه است. درجه حرارت مناسب برای آغاز فعالیت درخت گردو 7-5 درجه سانتی گراد و درجه حرارت مناسب 28-21 درجه سانتی گراد برای محصول دهی مطلوب می باشد. سرمای 1- تا 3- درجه سانتی گراد باعث سرمازدگی میوه تشکیل شده می شود. حداقل رطوبت نسبی مورد نیاز آن 30-20 درصد می باشد.
2-1 خاک:
گردو خاکهای عمیق و آبرفتی ، غنی و با بافت لومی یا شنی را ترجیح می دهد. اسیدیته ( pH) مطلوب آن 5/7-5/6 است و شوری خاک را حداکثر تا 4 میلی موس بر سانتی متر ( دسی زیمنس بر متر) تحمل می کند. رطوبت زیاد خاک سبب پوسیدگی ریشه و طوقه و ریزش گلها و میوه های گردو می گردد و از آنجایی که گردو به بیماریهای ریشه بسیار حساس می باشد زهکشی خاک برای این گیاه اهمیت زیادی دارد. ضمناً شوری آب آبیاری گردو نیز حداکثر 1400 میکروموس بر سانتیمتر می باشد. این درخت به خاکهای قلیایی، آهکی و شور و همچنین به وجود سطح آب زیرزمینی بالا حساس می باشد.
2- عملیات احداث باغ
1-2 گزینش رقم و پیاده نمودن باغ:
تمامی گونه های گردو یکپایه بوده و دارای گلهای تک جنسی هستند. به این معنی که گلهای نر و ماده بطور مجزا در نقاط مختلف ولی بر روی یک درخت تشکیل می شوند. لیکن به دلیل عدم همزمانی در رسیدن گلهای نر و ماده یک درخت (Dichogamy) در صورت کاشت تک درخت از نظر گرده افشانی و میوه دهی وضعیت مطلوبی نخواهیم داشت. لیکن با احداث یک باغ گردو با فواصل کاشت مناسب یعنی 10×10 متر در سیستم مربع و 8×11 در سیستم مستطیل و در اراضی شیبدار 8×8 متر این مشکل حل خواهد شد و از میوه دهی مناسبی برخوردار خواهد گردید. ضمناً در صورت استفاده از ارقام پیوندی فواصل کاشت 7×7 متر می باشد.
2-2 تهیه زمین:
زمین مناسب گردو دارای خاک عمیق با بافت لومی شنی و زهکشی مناسب می باشد. در صورتیکه خاک خیلی سنگین ( رسی ) یا خیلی سبک ( ماسه ای ) باشد سیستم ریشه ضعیف و رشد درخت کم می شود.
3- عملیات نگهداری از باغ گردو
1-3 آبیاری:
گردو در هر سال به 10-8 هزار متر مکعب آب در هر هکتار نیاز دارد که این میزان در سیستم آبیاری تحت فشار ( قطره ای ) به 6-4 هزار متر مکعب می رسد. دور آبیاری این درخت 10-7 روز می باشد.
2-3 هرس:
پس از کاشت نهال، بایستی عملیات سربرداری از ارتفاع 100-80 سانتی متری بالای محل یقه ( سطح خاک ) انجام شده و 2-1 سانتی متر بالای یک جوانه برش مورب ( 45 درجه) زده شده و محل برش با چسب باغبانی پوشانیده شود. بهترین روش هرس فرم درخت گردو، هرس جامی با محور تغییر یافته (Modified-central- leader ) می باشد که در سال دوم 5-3 بازوی اصلی از جوانه های زیرین در جهات مختلف و بفواصل حداقل 30 سانتی متر از همدیگر انتخاب می شوند که اسکلت اصلی درخت را تشکیل می دهند. در سال بعد یک سوم انتهایی شاخه ها هرس شده و در سال چهارم شاخه های ثانوی انتخاب شده و بدین ترتیب چهار سال عملیات هرس داریم و از سال پنجم تنها عمل هرس شاخه های غیر مفید ( نرکها) انجام می شود. این درخت به هرس باردهی، کمتر نیاز دارد. هر چند سال یکبار قطع سر شاخه های جانبی و اگر شاخه های داخل تاج خیلی متراکم بوده و از نفوذ نور به داخل تاج جلوگیری می کنند، حذف یکی دو شاخه درون تاج انجام می شود.
3-3 محافظت از سرما:
گردو به سرمای زمستانه مقاوم می باشد لیکن به سرمای دیررس بهاره حساس است. لذا بایستی درانتخاب محل کاشت گردو دقت کرد. اصولاً در مناطقی که خطر سرمای بهاره زیاد است انتخاب شیبهای شمالی ارجحیت دارد. همچنین اراضی کوهستانی با شیب متوسط (حداکثر شیب مجاز 60 درصد است ) بهمراه تراس بندی و بانکت بندی از اراضی پایین دست مناسب تر می باشد، زیرا در اثر زهکشی هوایی در اراضی شیبدار، خطر سرمازدگی به حداقل می رسد.
4-3 تغذیه باغ گردو:
تعیین نیاز کودی در هر منطقه براساس نتایج آزمون خاک تعیین می شود. ولی بطور کلی توصیه عمومی در تغذیه باغ گردو بصورت زیر است:
1-4-3 کود دامی:
به میزان 40-30 تن در هکتار در اواسط تا اواخر پاییز به خاک داده شده و با خاک مخلوط می شود و یا بصورت چالکود در اختیار درخت قرار می گیرد.
2-4-3 کود شیمیایی:
بطور متوسط کود شیمیایی ازته 100-80 کیلوگرم در هکتار ، کود فسفاته 80-60 کیلوگرم در هکتار و کود پتاسه 120-80 کیلوگرم در هکتار و ترجیحاً از کودهای سولفاته استفاده می شود.( سولفات آمونیوم، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم ) زمان پخش کودهای فسفره و پتاسه برای بهره وری بهینه در اوایل اسفندماه بهمراه آب آبیاری در سایه انداز درخت بوده و کود ازته را در دو نوبت ، یعنی نیمی در فروردین و نیمی دیگر را یک ماه بعد می دهند. همچنین توصیه می شود کودهای پتاسیمی و منیزمی ( 1-5/0 کیلوگرم سولفات پتاسیم و منیزیم برای هر درخت) روی (500-250 گرم برای هر درخت) داده شود. همچنین برای افزایش تشکیل میوه ( Fruit-set ) محلول پاشی با اسید بوریک، سولفات روی و اوره ، هر کدام با غلظت 5 در هزار در دو نوبت بار اول در پاییز بعد از برداشت میوه و قبل از ریزش برگها و نوبت دوم در بهار قبل از متورم شدن کامل جوانه ها و در حالت popcorn توصیه می گردد که باعث افزایش میوه ده) به میزان حدود 30-25 درصد در گردو می شود.
4- « دستور العمل اجرایی احداث باغ مدرن و تجاری گردو»
1-4 آماده سازی زمین:
در صورت وجود درختان قدیمی و کم بارده و یا بیمار ابتدا عملیات ریشه کنی و پاکسازی باغ انجام می شود. سپس عملیات شخم زنی (در دوجهت عمود برهم) بهمراه پخش و زیرخاک کردن کود دامی پوسیده به میران 40 – 30 تن در هکتار و کولتیواتور زنی و در نهایت تسطیح زمین با لولر انجام می شود.
2-4 پیاده نمودن نقشه کاشت و تعیین فواصل چاله های کاشت:
با درنظر گرفتن جنس و بافت خاک و همچنین شیب زمین فواصل کاشت مناسب گردو در ارقام بذری در اراضی مسطح 10×10 متر و در اراضی شیبدار (شیب بیش از 15 – 10 درصد) به میزان 8×8 متر و در ارقام پیوندی در اراضی مسطح 7 × 7 متر می باشد.
3-4 چاله های کاشت:
ابعاد چاله های کاشت گردو 70×70×70 سانتی متر بوده که زمان آماده کردن آنها یکماه قبل از کاشت می باشد. ضمناً موعد کاشت گردو در مناطق معتدله از اوایل بهمن تا اواخر اسفند و در مناطق سردسیر پس از سپری شدن فصل یخبندان در اواخر زمستان تا اوایل بهار می باشد.
4-4 کوددهی و تغذیه:
نیاز کودی براساس نتایج آزمون خاک و برگ تعیین می گردد. لیکن بطورکلی در زمان کاشت بازای هر چاله کاشت گردو 10 – 8 کیلوگرم کوددامی پوسیده بهمراه 100 – 80 گرم کود ازته، 80 – 60 گرم کود فسفاته و 120 – 80 گرم کود پتاسه درنظر گرفته شده و آنها را با خاک رویی (سطح الارض) مخلوط کرده و در قسمت انتهایی چاله کاشت ریخته و خاک زیری (تحت الارض) را در قسمت فوقانی چاله می ریزند تا چاله کاشت پر شود.
5-4 انتخاب نهال:
برای احداث باغ گردو بایستی از نهال ریشه دار یکساله یا دو ساله به ارتفاع 120-60 سانتی متر و به قطر 5/2 – 5/1 سانتی متر و دارای گواهی سلامت و ترجیحاً از ارقام شناسه دار و مورد تایید کمیته فنی نهال استان و با باردهی جانبی (Lateral) استفاده گردد.
6-4 کاشت نهال:
پس از انجام هرس ریشه ها (آرایش ریشه)، نهالها در وسط چاله های کاشت قرار گرفته و خاکی که قبلاً آماده گردیده است (مطابق بند(4-4)) به آرامی در اطراف ریشه نهال ریخته شده و با پا کوبیده می شود تا محفظه های هوا در حفره های داخل ریشه باقی نماند. لازم به ذکر است که عملیات کاشت نهال بایستی بطریقی انجام شود که محل یقه در بیرون از خاک قرار گیرد. بعد از کاشت عملیات سربرداری از ارتفاع 120 – 80 سانتی متر با برش مورب (45 درجه) انجام شده و محل برش با چسب باغبانی پوشانیده شود. همچنین انجام آبیاری اولیه بلافاصله پس از کاشت الزامی است.
5- « دستورالعمل اجرایی اصلاح باغ مدرن و تجاری گردو»
1-5 تغذیه:
در بند 2-4-3 آورده شده است.
2-5 مبارزه با آفات و بیماریها:
درصورت مشاهده خسارت بیش از حد آستانه اقتصادی آفات و بیماریهای مهم گردو، عملیات مبارزه با آفات و بیماریهای مذکور براساس دستورالعمل سازمان حفظ نباتات صورت می پذیرد.
3-5 تربیت و هرس درخت:
شامل حذف شاخه های خشک شده و خسارت دیده و بیمار و همچنین شاخه های با زاویه حاده که مانع رسیدن نور و هوا می شوند، می گردد. روش هرس در بند 2-3 آورده شده است.
4-5 آبیاری:
حتی الامکان استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار به منظور بالا بردن راندمان آبیاری و کاهش تلفات انتقال آب توصیه می شود. ضمناً در باغهایی که استفاده از سیستم مذکور امکان پذیر نیست توصیه می شود سیستم آبیاری سنتی (کرتی و غرقابی) به سیستم آبیاری نواری (جوی و پشته) تبدیل گردد. نیاز آبی سالانه گردو 10000 – 8000 مترمکعب در هکتار می باشد که باتوجه به سن درختان و شرایط آب و هوایی منطقه تعیین می گردد. ضمناً تعداد دفعات آبیاری باتوجه به شرایط منطقه، میزان بارندگی و میزان تبخیر و تعرق خصوصاً در ماههای خشک سال تعیین می گردد.در صورت استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار،روش بابلر مرجح می باشد،همچنین در صورت لزوم بهتر است از دو لوپ دایره ای بفواصل نیم و یکمتری در دور درخت در سیستم آبیاری قطره ای استفاده گردد.
5-5 مبارزه با علفهای هرز:
کنترل علفهای هرز در باغهای گردو به دو روش مکانیکی (کولیتواتور زنی) و شیمیایی صورت می گیرد. درصورت لزوم بسته به نوع علف هرز و میزان رشد آن می توان از سموم سیمازین، دیورون و پاراکوات و غیره به نسبت 5/4 – 2/2 کیلوگرم در هکتار استفاده کرد.
6- « دستورالعمل اجرائی نگهداری باغ مدرن و تجاری گردو»
شایان ذکر است که تمامی موارد ذکر شده در دستورالعمل اجرایی اصلاح باغ مدرن و تجاری گردو (بندهای 1-5 تا 5-5) در دستورالعمل نگهداری باغ گردو نیز قابل اجرا می باشد. ضمناً درصورت خشک شدن نهالهای کاشته شده، توصیه می گردد در فصل خواب درختان (از آذرماه لغایت اسفندماه) و با درنظر گرفتن شرایط آب و هوایی، عملیات واکاری نهالها انجام شود.
7- « دستورالعمل اجرایی اصلاح و نوسازی باغ درجه 2 گردو»
1-7 تغذیه:
در بند 2-4-3 آورده شده است.
2-7 مبارزه با آفات و بیماریها:
درصورت مشاهده خسارت بیش از حد آستانه اقتصادی آفات و بیماریهای مهم گردو، عملیات مبارزه با آفات و بیماریهای مذکور براساس دستورالعمل سازمان حفظ نباتات صورت می پذیرد.
3-7 تربیت و هرس درخت:
در بند 2-3 آورده شده است.
5-7 آبیاری:
در بند 4-5 آورده شده است.
6-7 مبارزه با علفهای هرز:
در بند 5-5 آورده شده است.
(دستورالعمل اجرایی عملیات جایگزینی باغ درجه3 بادام)
1-5 حذف و ریشه کنی درختان نامناسب :
بدین منظور درختان خشکیده ، بیمار ، پیر ، نامرغوب و نا بارور به طور کامل ریشه کن شده و پاکسازی می شوند و درختان حذف شده به بیرون باغ حمل می شوند. سپس نسبت به شخم عمیق و عمود برهم و تسطیح زمین اقدام می شود.
2-5 طراحی باغ :
دراین عملیات می بایستی مواردی نظیرمکانیابی ، تسطیح ، آماده سازی زمین و پیاده نمودن نقشه کاشت در مد نظر قرار گیرد.
در بادام چون اکثر ارقام خود ناسازگار هستند از اینرو باید بین هر 4-2 ردیف از یک ردیف ارقام گرده دهنده مناسب برای رقم اصلی استفاده کرد.
3-5 اصلاح ساختار بستر باغ:
1-3-5 اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک:
هدف از اصلاح فیزیکی خاک بهبود شرایط فیزیکی خاک از نظر ساختمان وبافت خاک می باشد، اینکار از طریق خاک ورزی ویا افزودن کودهای دامی ، سبز و... امکان پذیر می باشد.
هدف از اصلاح شیمیایی خاک بهبود وضعیت خاک از نظر تامین عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه و همچنین اصلاح اسیدیته ( pH ) و شوری خاک (Ec ) می باشد.
2-3-5 قطعه بندی:
نهر کشی:
شامل ایجاد کانالهای مخصوص انتقال آب از منبع آب تا پای درختان می باشد ، چنانچه قبلا کانال کشی یا نهر کشی در باغ صورت پذیرفته، لازم است تا اصلاح ومرمت آنها به منظور استفاده بهینه از منابع آبی موجود صورت پذیرد.
3-3-5 تسطیح و حذف ناهمواری های سطح باغ:
شکستن لایه های غیر قابل نفوذ:
تجمع مواد حاوی کلسیم در لایه های زیرین خاک در عمق حدودا یک متری از سطح خاک باعث ایجاد لایه های غیر قابل نفوذی می شود که از رشد و توسعه ریشه های درخت به اعماق خاک جلوگیری می نمایند که نهایتا منجر به عدم رشد گیاه ونتیجتا خشک شدن آن می انجامد.
برای رفع این معضل وشکستن این لایه، انجام شخم عمیق با استفاده از وسایلی نظیر ریپر و سوسولوز امکان پذیر است .
4-5 تامین نهال:
نهال مورد استفاده در عملیات واکاری می بایست از ارقام مرغوب تجاری ، اصیل ، سالم و با کیفیت انتخاب شود که تحت نظارت کمیته فنی نهال استان تولید ودارای گواهی بهداشتی از مدیریت حفظ نباتات و مورد تایید موسسه تحقیقات ثبت وگواهی بذر و نهال باشد.
در استاندارد نهال بادام می بایست ارتفاع محل پیوند از طوقه 20-15 سانتیمتر، ارتفاع نهال 100-80 سانتیمتر و قطر 2 سانتیمتر در محل زیر پیوند مد نظر قرار گیرد.
5-5 پوشش و قیم گذاری نهال:
نهال هایی که واکاری می شوند می بایست از قیم برای هدایت رشد و حفاظت نهال در برابر باد استفاده گردد. پوشانیدن نهالها با شاخ و برگ درختان برای حفاظت آنها در برابر سرمازدگی زمستانه امری بسیار مهم می باشد.
6-5 گود برداری و غرس نهال:
گودالها بایستی قبلا آماده شده باشند. زمان گوده برداری با زمان درختکاری در ارتباط است ، بدین معنی که اگر موقع کاشت نهال در اواخر پاییز است چاله ها بایستی در تابستان واگر موقع کاشت نهال در زمستان است چاله ها بایستی در پاییز حفر شده باشند.
ابعاد گودال بستگی به نوع خاک واندازه ریشه دارد، ابعاد گودال بایستی به نحوی باشد که ریشه ها در موقع کاشت با دیواره تماس پیدا نکنند درخاکهای مرغوب گودال می بایستی فضایی بین 60-30 سانتیمتر بیشتر از نوک ریشه ها داشته باشد واین فضا برای خاکهای نا مرغوب می بایستی بیشتر مد نظر قرار گیرد.
معمولا اگر قبلا زمین شخم خورده باشد ابعاد گوده را به صورت 70*70*70 و یا 80*80*80 سانتیمتر در نظر می گیرند.
7-5 انجام هرس فرم دهی :
پس از اینکه درختان جدید کشت شدند سر نهال در 80 سانتی متری بالای محل پیوند قطع می شود. در طول اولین فصل رشد، جوانه برداری بهاره یا تابستانه که رشد درخت در فصل اول را هدایت می کند می تواند نخستین هرس دوره خواب را تسهیل نماید اما این عمل ضروری نیست. گاهی قطع شاخه های متقاطع، پاجوش و نرکها می تواند موثر باشد. به عنوان یک قاعده تا آنجا که ممکن است باید سطح برگ را بیشتر کرد تا رشد درخت به حداکثر برسد.
هرس درخت بادام پس از اولین فصل رشد در تعیین شکل نهائی و عملکرد درخت بادام سرنوشت ساز است. دراین زمان است که باغداران شاخه های اولیه و دائمی درخت را که قرار است چهارچوب درخت را پس از هرس سایر شاخه ها تشکیل دهند انتخاب می کنند. حذف شاخه های غیراصلی غالباً نخستین هرس دوره خواب نامیده میشود.
8-5 نگهداری باغ قبل از شروع باردهی:
این عملیات شامل مواردی نظیر شخم سالیانه بین ردیفها ، تهیه ، حمل و پخش کودهای دامی وشیمیایی، مبارزه با آفات، بیماریها و علفهای هرز، هرس و... می باشد.
(دستورالعمل اجرایی عملیات اصلاح و نوسازی باغ درجه 2 بادام)
1-4 تغییر ارقام نامطلوب با روش سرشاخه کاری:
هدف از سرشاخه کاری عبارتست از تغییر رقم یک درخت توسط عمل پیوند که زمان دقیق اجرای آن به روشی بستگی دارد که مورد استفاده قرار می گیرد. انواع پیوند شاخه((Grafting شامل اسکنه ای ، جانبی ، زبانه ای و گاوه ا ی را می توان پیش از پوست دهی درخت انجام داد. سر شاخه کاری می تواند بروش پیوند جوانهBudding)) شامل روشهای پیوند سپری ، وصله ای ویا قاشی نیز انجام شود.
ارقامی که مورد استفاده قرار می گیرند شامل ارقام بادام دیر گل شاهرودی ،12،15،17،18،21 و رقمهای آذر شهر نظیر سهند، آذر، شکوفه، یلدا و حریر می باشد.
انتخاب رقم، کلید احداث باغ است و ویژگیهای مهمی که در انتخاب رقم باید مدنظر قرار گیرد شامل زمان گلدهی، سازگاری گرده، زمان رسیدن و سهولت جداشدن دانه از پوست، عملکرد، عاری بودن از آفات و بیماریها و سایر اختلالات و قابلیت عرضه به بازار می باشد.
2-4 اصلاح وتربیت درختان:
هدف از اصلاح و تربیت درخت قطع قسمتهایی از یک درخت است که برای بدست آوردن شکل واسکلت مطلوب درخت انجام می شود.همچنین حفظ عادت رشد طبیعی درختان و بارآور کردن آنها و سهولت انجام کارها از دیگر اهداف هرس اصلاحی می باشد.این کار شامل 2 عملیات متفاوت شاخه برداری و سربرداری می باشد:
1-2-4 شاخه برداری ( تنک کردن):
شاخه برداری برای بازکردن ، تنک کردن تاج و کنترل بلندی درخت بکار میرود. شاخه برداری با کاستن از چوب ، رقابت برای مواد غذائی را کاهش داده و در مجموع سبب تقویت شاخه های باقیمانده میشود. شاخه ها به طور کامل با بریدن آن در محل اتصال به شاخه اصلی بایستی حذف شوند.
2-2-4 سربرداری:
حذف قسمتی از یک شاخه ، هرس سربرداری است. سربرداری بیشتر از شاخه برداری سبب تقویت رشد منطقه ای و درخت میشود، چون جوانه های باقیمانده را از غلبه جوانه انتهائی آزاد میکند و به دلیل اینکه جوانه ها در نزدیکی نوک شاخه تجمع دارند سربرداری تعداد نسبتاً زیادی از نقاط رشد بالقوه را حذف کرده و بنابراین جوانه های باقیمانده را تحریک می کند. حذف انتهای شاخه به این معنی است که کربوهیدراتهای ذخیره شده در قسمت پائین شاخه هنوز برای نقاط رشد قابل دسترسی است.
3-4 اصلاح ساختار بستر:
1-3-4 بازسازی انهار:
اصلاح ومرمت انهار به منظور استفاده بهینه از منابع آبی موجود ضروری می باشد. دراین راستا جلوگیری از هرز آب و حذف علفهای هرز به منظورجلوگیری از پراکنش بذور آنها بسیار مهم می باشد.
2-3-4 اصلاح سیستم آبیاری:
سیستم قطره ای در حداقل کردن محدودیت های فیزیکی خاک بسیار موثر تر از سیستم های آبیاری سطحی هستند.
سیستم های قطره ای آب را به مقدار بسیار کم و با کنترل دقیق به کار میبرند و بسیار بهتر با نفوذپذیری خاک انطباق می یابند. هنگامیکه مقدار کم آب آبیاری در دفعات زیاد به طوری به کار رود که با مصرف آب گیاه انطباق یابد نتایج بهتری در بر خواهد داشت.
نیاز آبی بادام بر حسب منطقه و رقم 8-6 هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می باشد. در آبیاری قطره ای نیاز آبی حدود 6-4 هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می باشد.
3-3-4 ایجاد بانکت و تراس:
هدف اصلی در حقیقت بهره برداری حداکثر از نزولات آسمانی بویژه در اراضی شیبدار است لذا می بایست اقداماتی را اعمال کرد تا ناحیه ریشه از بیشترین ذخیره آب برخوردار شود. بر این اساس روش های جمع آوری آب باران به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که در اینجا به بانکت و تراس اشاره می شود:
بانکت :
با ایجاد چاله های هلالی شکل به شعاع 4-2 متر و در امتداد خطوط عمود بر جهت شیب اصلی دامنه ها می توان بانکت هلالی را بوجود آورد.
تراس:
در این روش روی خطوط هم تراز، تراس احداث نموده و برای انجام آن می بایستی شیب طبیعی دامنه کوه به چند پله تقسیم شود.
4-3-4 تسطیح ناهمواری های سطح باغ:
به منظور سهولت در تردد ادوات باغی و امکان انجام بهتر عملیات داشت و برداشت لازم است که پستی وبلندی ها ی موجود در بین درختان تسطیح گردند.
4-4 اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک:
هدف از اصلاح فیزیکی خاک بهبود شرایط فیزیکی خاک از نظر ساختمان وبافت خاک می باشد، اینکار از طریق خاک ورزی ویا افزودن کودهای دامی ، سبز و... امکان پذیر می باشد.
هدف از اصلاح شیمیایی خاک بهبود وضعیت خاک از نظر تامین عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه و همچنین اصلاح اسیدیته ( pH ) و شوری خاک (Ec ) می باشد.
5-4 اصلاح سیستم کاشت:
1-5-4 تعدیل تراکم:
اگر تراکم در داخل باغ بدلیل زیاد یا کم بودن تعداد درختان نا مناسب باشد و یا درختان بصورت نامنظم کشت شده باشند،بطوریکه عبور ومرور ادوات در داخل باغ را با مشکل روبرو کنند می بایست درختان نامناسب را حذف و در صورت لزوم واکاری نمود.
2-5-4 تنظیم فواصل بین درختان:
در بادام های آبی فواصل کاشت 6×5 متر و بصورت سیستم مستطیلی می باشد و در مناطق کوهستانی فواصل کاشت 5×5 یا 6×6 متر و بصورت مربعی می باشد. در مناطق گرمسیری که مشکل سایه اندازی بعلت نور زیاد وجود ندارد میتوان از سیستم مربع ، مثلثی بفواصل 5×5 یا 6×6 متراستفاده کرد.
در سیستم دیم فواصل بین درختان براساس میزان بارندگی متغیر بوده وبین 8×6 تا 12×12 متر انتخاب می شود.
6-4 پوشش تنه برای پیشگیری از خسارت جوندگان ، سرما زدگی ، آفتاب سوختگی ، آفات و بیماریها:
در برخی از نقاط کشور از فنس (توری) برای حفاظت دانهالها از صدمات حیوانات و چرای دامها استفاده می شود.
در مناطقی که آفتاب شدید وجود دارد می توان از لوله های پلاستیک سفید رنگ به طول 50 سانتیمتر و قطر 10 سانتیمتر استفاده کرد که هم باعث حفظ تنه گیاه از آسیب جوندگان شده و هم تنه را از آفتاب سوختگی محافظت می کند. این لوله دارای یک شکاف طولی است که با کمی فشار به راحتی باز می شود و پس از استقرار در پیرامون تنه دوباره بسته می شود.
استفاده از محلول بوردو و همچنین رنگ سفید نیز می تواند تنه را از آفتاب سوختگی محافظت نمایند.
7-4 واکاری:
در مواردی که تعدادی از درختان خشک گردیده ویا فواصل خالی روی ردیفها وجود دارد می توان نسبت به کشت نهال اقدام نمود فواصل خالی می تواند دراثر انجام عملیات تعدیل تراکم در باغ ایجاد شده باشد.
8-4 نگهداری باغ تا زمان باردهی اقتصادی مجدد:
این عملیات شامل مواردی نظیر شخم سالیانه بین ردیفها ، تهیه ، حمل و پخش کودهای دامی وشیمیایی، مبارزه با آفات، بیماریها و علفهای هرز، هرس و... می باشد.
مشخصات مدیر وبسایت
عناوین یادداشتهای وبلاگ
بایگانی آرشیو ماهانه وبسایت
کلمات کلیدی وبسایت