معرفی یک تکنیک ارزیابی خطاهای انسانی - PHEA 

نوشته: مهدی جهانگیری
نقش انسان در مراحل طراحی ، ساخت و بهره برداری فرآیندهای صنعتی امری انکار ناپذیر است.از طرفی آمارحوادث نشان می دهد عامل بیش از 90 درصد از حوادث صنعتی ، به طور مستقیم یا غیر مستقیم قابل اتلاق به نقایص کارکنان است.
وقوع حوادث بزرگ وفاجعه آوری مثل فلیکس بورو در انگلیس ، تری مایل آیلند در آمریکا بوپال در هند ، چرنوبیل در روسیه فاجعه ی استادیوم فوتبال هلیزبرگ و بسیاری از حوادث دیگر به علت خطاهای انسانی نشان دهنده ی اهمیت و نقش انسان در بروز حوادث است.
در کشور ما نیز طبق آمار منتشر شده فقط سالیانه 14000 حادثه ی ناشی از کاز به سازمان تامین اجتماعی گزارش می شود که پیامد آن 120 مورد فوت و 150 مورد از کار افتادگی کلی است.اگرچه آمار حوادث کل کشور به مراتب رقمی بیش از این مقدار را خواهد داشت و هیچ گونه گزارشی از سهم خطای انسان در وقوع این حوادث منتشر نشده است، ولی به نظر می رسد حدود 3/2 از عوامل این حوادث ناشی از خطای انسانی باشد.
لذا با توجه به پیچیده شدن روز به روز سیستمها و فرآیندهای صنعتی و پدید آمدن تکنولوژی ها و فرآیندهای پرخطر و نیز خصلت خطا پذیری و غیر قابل پیش بینی بودن انسان و تدبیر راهکارهای کنترلی روشهای مختلفی جهت حذف و کاهش خطاها و یا پیشگیری از پیامدهای ناگوار آن ضروری به نظر می رسد.
روشهای مختلفی جهت شناسایی و تجزیه و تحلیل خطاهای انسانی و به عبارت دیگر ارزیابی قابلیت اعتماد انسان ارائه شده است که می توان از آن جمله به روش های زیر اشاره نمود:

• THERP: technical for human error rate prediction

• THEA :technical for human error assessment in early stages of design

• TAFEI :task analysis for error identification

• PHEA :predicted human error analysis

روش PHEA یکی از روشهایی است که از سوی استنسون و یانگ در سال 1999 جهت تجزیه و تحلیل خطاهای انسانی ارائه شد.
در این روش کلیه ی خطاهای انسانی ممکن در هر یک از وظایف شغلی پیش بینی شده و راهکارهای ریکاوری هر کدام از آنها شناسایی شده و راه حل های مناسب حهت حذف یا کاهش آنها ارائه می گردد.
در این بررسی که در وظایف شغلی حساس و آسیب پذیر نسبت به خطاهای انسانی انجام خواهد شد پس از تجزیه و تحلیل وظایف شغلی مورد بررسی پیش بینی ، شناسایی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت اقدامات کنترلی مناسب جهت پیشگیری و کاهش خطاها و محدود کردن پیامدهای ناشی از آنها توصیه خواهد شد