اثرات صدا بر سلامت انسان

بطور کلی می‌توان تأثیرات آلودگی صوتی بر روی انسان را به چند قسمت زیر تقسیم‌بندی کرد:1- کاهش شنوایی 2- اثرات بالینی3- تأثیر بر خواب4- اثرات روحی و روانی5- اختلال در مکالمات

1-1- کاهش قدرت شنواییساده‌ترین و ملموس‌ترین عارضه‌ای که صدای آزاردهنده برای انسان به ارمغان می‌آورد، کاهش قدرت شنوایی است.
شنوایی طبیعی به سلامتی سه قسمت تشکیل دهنده گوش بستگی دارد و نحوه آسیب به دستگاه شنوایی از سه طریق ممکن است : هدایتی ، حسی و عصبی.

کاهش شنوایی هدایتی زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت خارجی یا میانی گوش صدمه ببیند. کاهش شنوایی از نوع حسی در اثر آسیب دیدگی گوش داخلی (بخش حلزونی شکل) صورت می‌گیرد و کاهش شنوایی از نوع عصبی نیز در اثر صدمه دیدن نرونهای عصبی اتفاق می‌افتد و در واقع حساسیت سلولهای شنوایی کاهش می‌یابد که به فرکانس اصوات دریافتی بستگی دارد. اثرات ناشی از کاهش شنوایی حسی و عصبی از نوع تغییرات ماندگار و بازگشت ناپذیر می‌باشند. این تغییرات ماندگار می‌توانند ناشی از قرارگیری در معرض یک صدای با تراز صوتی بسیار بلند در مدت زمان کوتاه نظیر انفجار یا تراز صوتی پائین تر با میزان مواجهه طولانی‌تر باشد.

واکنش سیستم شنوایی بدن انسان در مقابل اصوات آزار دهنده را میتوان به 4 دسته ذیل تقسیم بندی نمود:

1- تطبیق: چنانچه سیستم شنوایی انسان در معرض تراز صوتی بالایی قرار گیرد، خود را با شرایط جدید تطبیق میدهد تا از آسیبهای احتمالی در امان باشد.
2- تغییر موقت آستانه شنوایی: این مرحله بعد از مرحله تطبیق شکل میگیرد و در صورت ادامه مواجهه با ترازهای صوتی بالا، خستگی و کری موقت ایجاد می‌شود.
3- تغییر دائمی آستانه شنوایی: چنانچه تماس فرد با ترازهای صوتی بالا طولانی گردد، اثرات سوء شنوایی عمیق‌تر شده و دائمی میشوند.
4- تغییر آستانه شنوایی غیر قابل برگشت: در این مرحله سلولهای شنوایی آسیب دیده و تغییر غیر قابل برگشت آستانه شنوایی را باعث میشوند.

1-2- اثرات بالینی

از دیگر اثرات نامطلوب ترازهای صوتی بر روی انسان (مطابق شکل 3) میتوان به سر درد و سرگیجه، سوءهاضمه، یبوست، زخم معده و روده، خارش و آلرژی پوستی، ناراحتی های عصبی، تنگی عروق، افزایش فشار خون، سکته قلبی، کم شدن میزان فراگیری بویژه در کودکان و اختلال در روند خواب اشاره کرد. صدای مداوم باعث افزایش هورمونهای آدرنالین و کورتیزول خون می‌شود. آدرنالین موجب افزایش ضربان قلب و هورمون کورتیزول موجب افزایش استرس و اضطراب در فرد می‌شود. در سر و صدای زیاد و شدید، فشار خون بویژه فشار داخل جمجمه بالا رفته، ترشحات بزاق کم شده و دهان خشک می گردد. در ضمن حرکات دودی شکل روده نیز کم می‌شود.

قرار گرفتن در معرض اصوات با شدت بالا (مانند موتور جت) حالات زیر را سبب می‌شود:

حالت تهوع، سرگیجه، خستگی و اغتشاشات روحی و روانی، تحریکات پوستی، لرزش پوست که به عضلات و مفاصل منتقل می شود.

شکل: اثرات بالینی صدا

شکل: اثرات بالینی صدا
1-3- تاثیر بر خواب

خواب دارای تغییرات دوره ای مشخص بوده که پس از شروع عمق آن به طور طبیعی در طول شب 4 الی 5 مرتبه دچار افزایش یا کاهش می گردد. با توجه به چنین الگویی، خواب به پنج مرحله تقسیم می شود، که اصطلاح? به مراحل صفر تا چهار معروف است. مرحله صفر مرحله بیداری است و مرحله چهار عمیق ترین قسمت خواب است که به مرحله REM یا مرحله رویا - خواب موسوم است.

این مرحله برای آرامش روحی و تمدد اعصاب بسیار حیاتی و مبرم می باشد. در راستای جلوگیری از بروز اثرات منفی بر روی مرحله رویا - خواب، تراز صدا در فضاهای داخلی نباید بالا باشد.
1-4- اثرات روحی و روانی

یکی از بزرگترین عوامل ایجاد کننده اضطراب در افراد، سر و صدا است. مواجهه زیاد با تراز صدای بالا در صنعت، ایجاد عصبانیت و تحریک در عکس العمل فرد می شود. اعتقاد بر اینست که سرو صدا یکی از عوامل مستقیم بیماری های روحی است و نیز ممکن است سرعت یا شدت پیشرفت یک ناهنجاری روحی را بیشتر کند.

شواهدی که دال بر ارتباط سر وصدا با بیماری های روحی باشد بسیار کم است و بیشتر بر اساس اثرات کلینیکی و بالینی سنجیده می شود، علیرغم وجود شواهد ضعیف، این شواهد دلالت بر وجود اثرات منفی سر و صدای محیط بر سلامت روحی افراد دارد.
1-5- تاثیر بر روی نوزادان (جنین)

سر و صدا می‌تواند یکی از عوامل سقط جنین باشد. سر و صدا باعث ایجاد استرس در مادران می‌شود، این استرس رگهای رحم را که مسئول تهیه و رساندن مواد غذایی و اکسیژن به جنین هستند، منقبض می‌نماید، لذا نوزادان اغلب با کاهش وزن به دنیا می‌آیند.
1-6- اختلال در مکالمات

تداخل صدا با مکالمات منجر به درصد گسترده‌ای از ناتوانی‌های انسان می‌شود، مانند کاهش تمرکز، کاهش دقت، کاهش اعتماد به نفس، عصبانیت، پایین آمدن قدرت ادراک و مشکلاتی درباره ارتباطات انسانی.