استفاده از لوله های دریچه دار ( هیدروفلوم ) در آبیاری |
آبیاری ثقلی با لوله های هیدروفلوم از سریع ترین، آسان ترین و با صرفه ترین راه های آبیاری می باشد. هیدروفلوم لوله های آبیاری دریچه دار هستند، که از ویژگی های بارز آن می توان به عدم نیاز به حفاری، قابل انعطاف بودن، داشتن دریچه ی قابل تنظیم برداشت آب، قابل دسترس بودن و خشک بودن سر مزرعه و عدم نیاز به سد اشاره کرد .
این لوله ها به سادگی روی زمین قرار گرفته و به هر منبع آب اعم از حوضچه ، سر چاه ،و یا کانال های آب و .... وصل می شوند . و نیاز به فشار کاری بسیار کم دارد . نوع آب از نظر وجود املاح و با غیر محلول تاثیر در کار با این لوله ها تاثیری ندارد . با هیدرو فلوم حتی میتوان از آبها ی گل آلود نیز در آبیاری استفاده کرد .این لوله از مواد درجه یک و مقاوم در برابر تابش مستقیم آفتاب با کیفیت بالا تولید میگردد و در سخت ترین شرایط آب و هوایی کارایی دارند .
با لوله های هیدروفلوم دیگر نیازی به احداث کانال های درجه 4 آبیاری و در نتیجه بکار گیری ماشین آلات و کارگر و صرف هزینه های سنگین نیست . همچنین نیازی به نصب آب بند در طول نهر های آبیاری بواسطه تغییرات اندک شیب نیست .
یکی دیگر از مزایای این لوله ها این است که با استفاده از آنها نیازی به خرید سیفون ، هواگیری و نصب و جابجایی سیفون ها نیست.
همچنین از نظر مراقبت و کنترل می توان گفت که نیازی به شب بیداری و مراقبت از جویهای گل آلود و قطع آب نیست .با هیدرو فلوم بدون نیاز به قطع آب میتوان در طول شبانه روز به آبیاری ادامه داد .به این لحاظ هیدروفلوم تطابق کامل با شبکه های مدرن توزیع آب داشته امکان حد اکثر بهره گیری از آب را فراهم می سازد . بعلاوه در این حال یک آبیار قادر خواهد بود کاری را که عموما" سه نفر انجام میدهند انجام دهد .
با توجه به مقاومت بالا هیدرو فلوم در برابر مواد شیمیایی کلیه مواد شیمیایی و کود های محلول در این روش ابیاری قابل استفاده است .بدون آنکه چیزی از آن در اثر تبخیر و یا نفوذ در زمین در حین انتقال هدر شود .
نصب و راه اندازی این لوله ها بسیار آسان و سریع انجام میشود . لوله های هیدرو فلوم بصورت رول عرضه می شود که توسط تراکتور ، خودرو و یا کارگر بسادگی در طول مزرعه باز میشود لوله ها به سادگی قابل قطع و یا اتصال است بنحوی میتواند در هر طولی مورد استفاده قرار گیرد .برای جلوگیری از غلطیدن لوله در اثر وزن آب جهت استقرار کامل مناسب است .لوله را در شیاری به عمق 5 تا 10 سانتی متر روی زمین قرار داد . انتهای لوله را میتوان روی پشته خاک به ارتفاع تقریبی یک متر قرار داد .که به این ترتیب فشار وارد به لوله کنترل می گردد. نصب و راه اندازی هیدرو فلوم در زمانی کمتر از نصف روز امکان پذیر است.
هیدروفلوم برای آبیاری انواع کشت های ردیفی و کرتی از قبیل نیشکر ،چغندر ،گوجه فرنگی ،ذرت ،....ویا یونجه ،برنج،....همچنین انتقال بدون اتلاف آب از یک نقطه به نقطه دیگر به کار برده میشود .
صرفه جویی در مصرف آب با لوله های هیدروفلوم
با هیدروفلوم میتوان با مقدار آب موجود بدلایل زیر سطح زیر کشت آبی را در مقایسه با روش های سنتی افزایش داد.
با قرار گرفتن به جای جوی سر مزرعه همزمان در هر نقطه دسترسی به آب وجود دارد و با توجه به قابلیت تنظیم دریچه ها آبیار میتواند بدقت مقدار آب لازم را با توجه شرایط کشت برداشت نموده و از هدر رفتن آب از انتهای شیارها جلوگیری نماید همچنین پس از اتمام آبیاری باقیمانده آب در جوی سر مزرعه تلف نمی شود .
از دیگر مزایای این لوله ها میتوان به اختصار به موارد زیر اشاره کرد :
- حفاظت از خاک و عدم ایجاد رطوبت ناخواسته و در نتیجه ایجاد قارچ وهمچتین علف های هرز.
- کمترین سرمایه گذاری در مقاسه با سایر روش ها ی مدرن آبیاری به میزان یک دهم تا یک دوازدهم سیستم های موجود
- تقلیل کارگران مورد نیاز آبیاری به یک سوم همچنین توجیه سریع کارگران و سهولت نصب و جمع آوری و استفاده مجدد.
- عدم نیاز به مصرف انروی واستفاده از موتور و پمپ در امر آبیاری و در نتیجه حد اقل هزینه تعمیر و نگهداری و عدم نیاز به پرسنل متخصص در مزرعه
چرا گوسفندان سیاه نسبت به گوسفندان سفید در اقلیت هستند؟ |
دانشمندان دانشگاه شفیلد و ادیمبرا در انگلیس و موسسه تحقیقات پزشکی بریسبان استرالیا ژنی را کشف کردند که مسئول رنگ تیره پشم گوسفندان است و نشان دادند که این ژن همراه با دیگر ویژگی هایی که ضریب موفقیت تولید مثل گوسفندان سیاه را کاهش می دهند به ارث می رسد.
پژوهشگران انگلیسی و استرالیایی با کشف یک ژن مسئول رنگ تیره در خصوص اینکه چرا گوسفندان سیاه نسبت به گوسفندان سفید در اقلیت هستند، توضیح دادند. دانشمندان دانشگاه شفیلد و ادیمبرا در انگلیس و موسسه تحقیقات پزشکی بریسبان استرالیا ژنی را کشف کردند که مسئول رنگ تیره پشم گوسفندان است و نشان دادند که این ژن همراه با دیگر ویژگیهایی که ضریب موفقیت تولید مثل گوسفندان سیاه را کاهش می دهند به ارث می رسد. به طور کلی تاکنون مشاهده شده است که افراد تیره به طور متوسط بزرگتر از دیگران هستند. این ویژگی در حیوانات منجر به حداکثر احتمال افزایش عمر و حداکثر موفقیت تولید مثل می شود. این درحالی است که نتایج این تحقیقات که در مجله ساینس منتشر شده است نشان می دهد که برخلاف این نتیجه گیری کلی، گوسفندان نژاد "سوای" که در مناطق دور دست اسکاتلند زندگی می کنند، ژنهای نامطلوبی دارند که برای مثال بعضی از این ژنها موجب حداقل طول زندگی افراد این جمعیت از گوسفندان می شود. این ژنها از جمله ژن مسئول تیرگی پشم همراه با ویژگیهای دیگر کاهش ضریب موفقیت بقا همانند یک بسته واحد به ارث می رسند. در حقیقت این تحقیقات توضیح می دهد که چرا گوسفندان سیاه نسبت به گوسفندان سفید از موفقیت کمتری برخوردارند و بنابراین کمیاب تر هستند. همچنین احتمالات دیگری هم می توانند موجب بروز این پدیده شوند که از آن جمله می توان به نوع انتخاب حیوانات شکارچی و یا انتخاب شریک جفتگیری برپایه رنگ اشاره کرد. این کشف اهمیت درک پایه های ژنتیکی تغییرات سازگاری با طبیعت را در این گوسفندان نشان می دهد
تناوب در گیاهان زراعی |
تناوب گیاهان زراعی یکی از قدیمیترین و در عین حال اساسیترین ارکان کشاورزی پایدار و حتی کشاورزی صنعتی محسوب میگردد. سودمندی اجرای تناوب حتی در زمانی که بسیاری از متغیرها و عوامل تولید در شرایط بهینه قرار داشته و یا هنگامی که مشکلات عجین با الگوهای تک کشتی آشکار نمیباشند نیز دیده شده است. برخی از این اثرات مفید تناوب شامل بهبود عملکرد، استفاده کارآمدتر از منابع محیطی، افزایش اثرات متقابل و مکملی بین بخش های فیزیکی – شیمیایی و بیولوژیکی و بهبود در به کارگیری نهادههای تولید میباشند.
در حقیقت تناوب علمی با تلفیق مسائل پایداری محیط، اقتصاد و تولید بهینه در دراز مدت، دانش تناوب را از توالی سادة چند گیاه زراعی به طراحی آگاهانه و علمی حضور متوالی گیاهان مناسب سوق داده است
چناچه زارعی فقط به تولید یک محصول در مزرعه ی خود بپردازدو یا همیشه یک محصول را در یک قطعه زمین بکارد, نه تنها حداکثر بازده را از کار و عوامل تولید در دراز مدت به دست نمی آورد بلکه با مسائلی از قبیل نقصان تدریجی عملکرد طی سالهای متوالی ,توسعه ی علف های هرز , آفات و بیماری های گیاهی , فرسایش و نقصان باروری خاک , عدم بهره گیری از عوامل تولید مانند آب آبیاری , نیروی کار و ماشین آلات د ربخشی از سال و در نتیجه به هدر رفتن سرمایه , نوسانات قیمت محصول در بازار و عوامل نامساعد محیطی پیش بینی نشده روبرو می گردد. مجموعه ی این عوامل موجب شکست سیستم تولید در کوتاه مدت یا بلند مدت خواهد شد .
زارع می بایستی برای پرهیز از این مشکلات تولید دو یا چند محصول را در مزرعه ی خود کشت نموده و از کاشت مداوم یک محصول در یک قطعه ی زمین خودداری کند و اصول تناوب زراعی را رعایت کند.
تناوب زراعی: ROTATION
توالی کاشت گیاهان مختلف برای یک یا چند سال براساس نظم و ترتیب خاص در یک زمین ثابت را تناوب زراعی می گویند.
تناوب زراعی مطلوب آن است که باعث افزایش عملکرد محصولات مورد کاشت (نسبت به کاشت مستمر آنها در یک قطعه زمین ) گشته, سبب حفاظت آب و خاک شده و بازده اقتصادی کار و سرمایه را افزایش دهد.
عوامل موثر بر انتخاب تناوب زراعی
با این که بعضی از عوامل محیطی و زراعی مانند شرایط آب و هوایی , خصوصیات خاک ,کیفیت و کمیت آب آبیاری و وجود وسائل ارتباطی در منطقه تعیین کننده ی امکان موفقیت تولید گیاهان مختلف می باشد , اما هر واحد زراعی شرایط خاصی داشته و اجرای تناوبهای زراعی محدودی در آن امکان پذیر می باشد.
در انتخاب توالی محصولات می بایستی به عوامل ذیلتوجه کرد:
1. نیازها و خصوصیات مجموعه محصولات مورد کاشت
2. زمان برای تهیه ی بستر و پوسیدگی بقایای گیاهی
3. کنترل علف های هرز ,آفات و امراض
4. مقدار باران
5. رطوبت خاک
اهداف تناوب زراعی
مهمترین هدف اجرای تناوب زراعی، افزایش تولید محصولات زراعیمی باشد که با دنبال کردن اهداف زیر قابل دستیابی است:
1. حفظ و افزایش حاصلخیزی خاک
2. جلوگیری از زیاد شدن مواد سمی در خاک
3. میزان بهره وری از زمین
4. جلوگیری از فرسایش خاک
5. کنترل علفهای هرز، آفات و بیماریهای گیاهی
6. استفاده مناسب از منابع آب قابل استفاده برای آبیاری
7. توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات
8. عوامل اقتصادی
حفظ و افزایش حاصلخیزی خاک
محصولاتی که در یک برنامه تناوبی قرار می گیرند، باید حتی المقدور از نظر نیاز غذایی، آبی و شکل ریشه تفاوت داشته باشند. چون بعضی از گیاهان برخی مواد غذایی را بیشتر از سایر مواد جذب و مصرف می نمایند. (گندم با 3تن عملکرد، تقریبا 62 کیلوگرم ازت جذب میکند.)همچنین بعضی از گیاهان زراعی دارای ریشه های سطحی و بعضی دیگر دارای ریشه های عمیق هستند، بنابراین باید از کشت پشت سرهم گیاهانی که دارای ریشه های هم شکل و هم عمق هستند خودداری نمود. در یک برنامه تناوبی صحیح و اصولی باید حداقل یک گیاه از خانواده بقولات (یونجه، شبدر، لوبیا و...)وجود داشته باشد. این گیاهان ازت هوای موجود در خاک را جذب و ذخیره و باعث افزایش ازت خاک می شوند. در نتیجه خاک حاصلخیزتر شده و عملکرد نیز به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
همچنین به عنوان مثال در تناوب کلزا - گندم وجود گیاهی مانند کلزا در برنامه تناوبی با گندم دارای محاسناتی به شرح ذیل می باشد:
الف) افزایش حداقل 15% عملکردکشت گندم بعدازکشت کلزابراساس تحقیقات علمی انجام شده .
ب) کنترل علفهای هرز باریک برگ گندم .
ج) کاهش جمعیت آفات گندم با قطع دوره زندگی آفات.
د) کاهش بیماریهای گندم به دو دلیل:
1) عدم میزبانی عوامل بیماریزا.
2) ترشح مواد از بین برنده عامل بیماری در خاک.
ه) افزایش حاصلخیزی خاک به دلیل پوسیده شدن سریع بقایا و کلش آن.
و) کاهش ریسک تولید در یک سال زراعی با کاشت دو محصول متفاوت.
ی) بهبود ساختمان خاک به علت داشتن ریشه های ضخیم و طویل و همچنین افزایش مواد آلی خاک.
جلوگیری از زیاد شدن مواد سمی در خاک
ریشه بعضی از گیاهان مواد سمی ترشح می کنندکه ممکن است این مواد مدتی در خاک باقی بمانند. اگر این نوع گیاهان زراعی مداوم در یک زمین کشت شوند، مقدار مواد سمی در خاک زیاد شده و ممکن است برای خود آن گیاه و حتی برای بعضی گیاهان زراعی دیگر خطرناک باشد. همچنین پوسیده شدن باقیمانده بعضی از گیاهان زراعی در خاک باعث تولید مواد سمی مشخصی شده که منجر به کاهش رشد و نمو گیاهان زراعی دیگر می شود. به عنوان مثال در نتیجه پوسیده شدن کاه یولاف و گندم، شاخ و برگ سویا و ساقه های ذرت و سورگوم، مواد سمی تولید می شود. کشت متوالی این نوع محصولات در یک زمین باعث افزایش تدریجی مواد سمی در خاک و در نتیجه خاک به تدریج قابلیت کشت را از دست می دهد.
میزان بهره وری از زمین
طول دوران رشد گیاهان یکساله معمولا بین 3 تا 10 ماه می باشد. هر چه طول دوران حقیقی رشد( به غیر از دوران خواب) محصول طولانی تر باشد ، انتظار می رود عملکرد بالاتری به دست آید . پس هرچه طول دوران رشد محصولات مورد کاشت طولانی تر و در نتیجه جمع دوران آیش های فصلی در یک تناوب زراعی کوتاهتر باشد میزان بهره وری از زمین بیشتر خواهد بود.کاشت دو محصول در 1 سال زراعی، با تراکم کاری زیادی برای برداشت محصول قبلی و کاشت محصول بعدی همراه می باشد، همیشه وجود یک آیش فصلی کوتاه بین دو محصول متوالی مفید می باشد.
نکته ی دیگر در رابطه با بهره وری از زمین این است که وجود گیاهانی با ریشه ی عمیق در بین محصولات انتخاب شده از نظر جذب آب و عناصر غذایی از اعماق خاک بسیار مطلوب میباشد , این امر نه تنها بازیابی نهاده های مصرفی را امکان پذیر می سازد بلکه از آلودگی آبهای زیرزمینیمی کاهد.
جلوگیری از فرسایش خاک
بعضی از گیاهان مانند سیر و پیاز سطح خاک مزرعه را به خصوص در ابتدای دوره رشد به خوبی نمی پوشانند و در نتیجه بارانهای شدید و یا بادهای تند، قسمت فوقانی خاک زراعی را جابجا ویا حتی از مزرعه خارج می کند .همچنین بعضی از محصولات زراعی به آب بیشتری نیاز دارند و در آبیاریهای سنگین بخصوص آبیاری کرتی و نشتی، خاک مزرعه جابجا شده و از دسترس خارج می شود و یا مواد غذایی خاک به مرور از لایه های زراعی شسته و به قسمتهای زیرین خاک منتقل می شود.این جابجاییها را فرسایش گویند. حال یک تناوب زراعی صحیح می تواند تا حدودی از فرسایش جلوگیری نماید.
بعضی از گیاهان علوفه ای بوسیله ساقه و بر گهای فراوان خود تقریبا سطح خاک را به طور کامل پوشانده و خاک را از فرسایش آبی و بادی حفظ می کنند. گیاهانی که ریشه افشان و سطحی دارند(مثل گندم و جو) خاک سطحی را به وسیله ریشه های خود نگه داشته و از جابجایی خاک سطحی جلوگیری می کنند.
کنترل علفهای هرز، آفات و بیماریهای گیاهی
در تناوب زراعی می بایستی مجموعه ای از گیاهان منظور شوند که کنترل مناسبی برعلف های هرز, آفات و امراض به عمل آورند. مثلا چنانچه اکثر محصولات انتخاب شده از یک گروه باشند علف های هرز خاصی توسعه یافته و کنترل آنها مشکل می گردد. بالعکس تنوع محصولات از نظر زمان کاشت شرایط مناسبی را برای کنترل انواع علف های هرز بوجود می آورد. در رابطه با آفات و امراض توجه شود که در بین مجموعه ی محصولات انتخاب شده حتی الامکان میزبان مشترک یک آفت یا بیماری وجود نداشته باشد. هر چه اختلاف بین گیاهان انتخاب شده از نظر میزبانی آفات بیشتر باشد , احتمال توسعه ی یک آفت یا بیماری کمتر خواهد بود . عدم توجه به این نکته موجب گسترش یک آفت یا بیماری خواهد شد.
استفاده مناسب از منابع آب قابل استفاده برای آبیاری
اگر مزارع بزرگ که با محدودیت منابع آب روبه رو هستند به چند قطعه تقسیم و یک تناوب زراعی صحیح در آنها اجرا شود، و این محصولات از نظر زمان کاشت، طول دوره رشد، نیاز آبی و زمان آبیاری با هم متفاوب باشند، به طور یقین از منابع آب موجود استفاده بهتری به عمل می آید.در صورتی که آب موجود برای کاشت کلیه اراضی یک مزرعه کفایت نداشته باشد و یا از طریق انتخاب محصولات نتوان با کمبود آب در ماههای خاصی مقابله نمود، لازم است آیش یکساله را در تناوب قرار داد.
توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات
تلاقی زمانی کاشت, داشت و برداشت محصولات سبب تراکم کاریدر بعضی از زمان ها و بلا استفاده ماندن نیروی انسانی و مکانیکیدر بعضی از مواقع می گردد. هر چه مزرعه کوچکتر و سطح کاشت هر محصول کمتر باشد , عامل توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات نقش مهمتری در انتخاب محصولات پیدا می کنند . در صورت امکان منظور سازی مجموعه ای از محصولات پاییزه ، بهاره سرمادوست و بهاره ی گرمادوست در یک سیکل تناوبی از لحاظ توزیع نیروی کار مطلوب می باشد . در صورتی که مساحت مزرعه بیش از توان کاری باشد , لازم است از طریق آیش گذاری زمین نسبت به ایجاد تعادل بین سطح عملیات و نیروی کار اقدام کرد.
عوامل اقتصادی
نوسان قیمت فروش بعضی از محصولات مانند سیب زمینی و پیاز زیاد است . بعضی از محصولات نیز آسیب پذیری زیادی نسبت به عوامل و سوانح طبیعی دارند. چنین محصولاتی از ریسک تولید بالایی برخوردارند. هر چه تنوع محصولات کاشته شدهبیشتر باشد , ریسک تولید کمتر بوده و شکست در تولید یک محصول ممکن است تا حدی با موفقیت در تولید سایرین جبران گردد. در انتخاب مجموعه ای از محصولات جهت یک تناوب زراعی می بایستی آسیب پذیری اقتصادی و حساسیت هر محصول را نسبت به عوامل نامساعد محیطی در نظر داشت . بازده ی اقتصادی عملیات زراعی انجام شده در تناوب نیز می بایستی در نظر گرفته شود .
اصول تناوب
در یک برنامه تناوب زراعی، نوع محصولات زراعی، و ترتیب کشت آنها با توجه به اصول کلی زیر مشخص می گردد:
الف) کشت محصولات انتخاب شده باید از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
ب) از کشت پشت سرهم گیاهان هم خانواده و گیاهان دانه ای (غلات یا حبوبات) تا حد امکان خودداری گردد.
ج) بقولات دانه ای ( لوبیا )، بین دو محصول وجینی و یا قبل ازغلات دانه ریز (گندم وجو) قرار گیرند.
د)گیاهان خانواده بقولات حتی در مواردی که یک گیاه برای تولید دانه و گیاه دیگر برای تولید علوفه باشد، پشت سر هم کشت نشوند.
و) محصولات وجینی بعد از گیاهان علو فه ای یا کود سبز قرار گیرند.
ه)از کشت متوالی گیاهانی که دارای آفات و بیماریهای مشترک هستند، خودداری گردد
گیاه گازانیا |
ـ خانواده: Compositae
ـ نام علمی: Gazania pinnata
مشخصات گیاه شناسی
این گیاه بومی آفریقای جنوبی است. تلاقی گونه های مختلف این جنس مخلوتی از ارقام متنوع بدست آمده است و تحت نام G.Splendens معروف است.
ارتفاع آنها به 20-30 سانتی متر می رسد.برگ ها به طور طوقه ای در قاعده ی گیاه قرار می گیرد.برگ ها سرنیزه ای،گاهی کنگره کم عمق،صاف درسطح فوقانی،سفیدوکرکداردرسطح پشتی می باشد.گل آذین کلاپرک به قطر9-7سانتی متر گل های کناری سفید،زرد،گاهی زردپررنگ، نارنجی وقرمزوگاهی قهوه ای رنگ هستند.گل های میانی معمولا تیره واطراف آن رادایره کم وبیش تیره با لکه های سفیدیا آبی رنگ می کند.
طرز کاشت و ازدیاد
ازدیاد گازانیا از طریق بذر زیر شاسی درفروردین ماه صورت می گیرد.وپس ازرشد کافی به بستراصلی منتقل می شود.ضمنا یکی از گیاهانی که معمولابعداز گیاهان پیازی وگیاهان دوساله که از گل رفته اند مورد استفاده قرارمی گیرد.گازانیا زمین های قابل نفوذ وغنی وهمچنین نقاط گرم آفتابی را می پسندد.ولی با وجوداین قادر به تحمل اولین یخبندان های زودرس می باشد.زمین های واجدفسفر را ترجیح می دهد.
کاربرد:
کاشت گازانیا در زمین هایی با مساحت زیاد منظره بدیعی را بوجود می آورد.درحاشیه باغچه ها،پلات بند گل دهنده مخلوط روی تیپ های آفتاب گیروروی بالکن ها وتراس وپشت پنجره جهت تزئین کشت می شوندگونه ای از گازانیای زرد به نام گازانیای ظهرطلایی وجود دارد که ارتنفاع آن 10-30سانتی مترویکی از گل های زیبای تابستانی
استفاده از غاز ها در کنترل علف های هرز |
مدت زیادی است که از غازها برای چریدن علف های هرز در کشت برخی گیاهان استفاده می شود. اگرچه که در آسیا از این پرنده به مقدار زیاد استفاده می گردد اما از دهه 1950، در کشور آمریکا نیز از غاز ها برای کنترل علف های هرز در مزارع پنبه و دیگر گیاهان و باغات میوه استفاده شده است. غاز ها برخی علف های هرز را با اشتها خورده و این در حالی است به برخی گیاهان زراعی صدمه ای نمی زنند و قادرند تا علف های هرز را به محض جوانه زدن از بین ببرند. پس از دهه 1950 و در طول دهه 1970، میزان علاقه برای استفاده از غاز ها، به خاطر توسعه علف کش های شیمیایی کاهش یافت. اما امروزه با پی بردن به عوارض و خطرات سموم شیمیایی و ایجاد کشت های ارگانیک، استفاده از غاز ها برای کنترل علف های هرز مجدداً در بین کشاورزان برخی کشور ها رواج پیدا کرده است.
غاز های انواع مختلفی از گیاهان را مورد تغذیه قرار داده که در این بین، اکثر باریک برگ ها را بر پهن برگ ها ترجیح می دهند. به همین دلیل می توان از آن ها برای کنترل علف های هرز (به خصوص باریک برگ ها) در مزارع پهن برگ ها و باغات استفاده نمود. از باریک برگ هایی که مورد علاقه غاز ها می باشند می توان به قیاق، مرغ، اویار سلام، خارخسک، گندمک، جنس دم اسب و دیگر گونه ها اشاره نمود. حتی در شرایطی که میزان این گیاهان کم باشد، غازها زمین را کنده و از ریزوم های قیاق و مرغ و ... نیز استفاده می کنند. البته در صورت تداوم کمبود غذا و ایجاد گرسنگی ممکن است به خوردن گیاهان پهن برگ و گیاه زراعی نیز روی بیاورند. همچنین غاز ها از میوه های افتاده روی زمین نیز که محل مناسبی برای زندگی و زمستان گذرانی آفات و بیماری ها هستند تغذیه می کنند.
غاز ها را می توان برای خوردن علف های هرزی که در شرایط عادی از آن ها تغذیه نمی کنند، تربیت نمود. نکته اول این است که نباید از غذاهای (گیاهان) خوش خوراک و آبدار برای تغذیه جوجه غاز ها استفاده نمود زیرا این کار باعث می شود تا آن ها پس از بزرگتر شدن و ورود به مزرعه از خوردن علف های هرز کم کیفیت خودداری خواهند کنند. در طی این مدت (فاصله بین تولد و ورود به مزرعه) تنوع غذایی آن ها باید محدود باشد و مقدار این محدودیت به تنوع و مقدار علف های هرز موجود در مزرعه بستگی دارد. در طی این دوره می توان به منظور تربیت بهتر غاز ها در تغذیه از علف های هرز، آن دسته از علف های هرزی را که در مزرعه مشکل ساز هستد به جوجه ها داد تا تنها از این گیاهان تغذیه کنند. در صورتی که این علف های هرز در ابتدای فصل در دسترس نیستند می توان آن ها را در گلخانه کشت نمود. این کار باعث عادت کردن غاز های جوان به تغذیه از گیاهان خاص و مورد نظر کشاورز می شود و بدین ترتیب وقتی غاز ها وارد مزرعه شوند، این دسته از علف های هرز را بر دیگر گیاهان ترجیح خواهند داد. البته در صورتی که نیاز غذایی غاز ها از طریق علف های هرز برآورده نشود، می توان از مکمل های غذایی نیز استفاده نمود. نوع و مقدار این مکمل بسیار متنوع بوده و تنها از طریق تجربه بدست می آید. مصرف این مکمل ها در زمانی که غاز ها جوجه هستند ضروری بوده و پس از آن بستگی به نیاز آن ها دارد. به هر حال کنترل مناسب علف های هرز مستلزم شاداب و سلامت بودن غاز ها بوده و این امر نیز مشروط به تغذیه صحیح و کامل آن ها می باشد.
غاز ها پس از تولد به شش تا هشت هفته زمان نیاز دارند تا رشد کافی کرده و بتوان آن ها را به طور دائم در فضای باز رها کرد. البته در قبل از این مدت نیز امکان بردن آن ها به زمین وجود دارد اما باید در هنگام شب، آفتاب ظهر و گرمای شدید، سرما و بارندگی آن ها را به پناهگاهشان بازگرداند.
غاز های جوان نسبت به غاز های مسن تر فعال تر بوده، تغذیه بیشتری داشته و بنابراین اثر بهتری بر کنترل علف های هرز دارند. از آنجایی که غاز های جوان سبک تر می باشد، خسارت احتمالی آن ها بر گیاه زراعی به دلیل عبور از روی آن کمتر خواهد بود. در مقابل، غاز های مسن تر به خصوص در هوای گرم کمتر فعال بوده و نگهداری آن ها در محدوده ای خاص مشکل تر است. از طرف دیگر هزینه نگهداری غاز ها در طول فصل سرما بیش از هزینه خرید جوجه غازهای جدید در ابتدای بهار آینده خواهد بود. با توجه به تمامی مطالب گفته شده در بالا بهتر است تا سال جدید را با جوجه های متولد شده در همان سال آغاز کرد و از نگهداری غاز ها برای سال بعد اجتناب نمود. البته همانطور که گفته شد غاز ها قبل از ورود به مزرعه باید حداقل 6 هفته از عمرشان گذشته باشد.
به طور کلی انواع مختلف غاز ها می توانند از علف های هرز تغذیه نموده و آن ها را کنترل نمایند. اما نژاد های سفید چینی به خاطر اشتهای بیشتر و نیز داشتن گردن بلند که به آن ها در خوردن علف های هرز بین بوته های گیاه زراعی کمک می کند بیشتر مورد استفاده قرار گرفته اند. از طرف دیگر در مقایسه با سایر نژاد ها، وزن آن ها کمتر بوده و در صورتی که از روی یک بوته گیاه زراعی عبور کننده خسارت کمتری به آن وارد می شود.
1: مدیریت غاز ها در مزرعه.
پس از گذشت 6 هفته از تولد جوجه غاز ها، زمانی که هوا مناسب باشد می توان غاز ها را وارد مزرعه نمود. البته تا چند هفته پس از آن نیز لازمست تا در زمان بارندگی شدید و یا افت شدید دمای محیط، غازها به پناهگاه خود برده شوند. در ابتدای ورود به مزرعه ممکن است تا چند روز اول غاز ها بوته های گیاه زراعی را نیز برای خوردن امتحان کنند ولی سریعا متوجه نامطلوبی این گیاهان برای تغذیه خواهند شد که البته در صورت تربیت غاز ها برای تغذیه از برخی گیاهان خاص (علف های هرز مشکل ساز مزرعه) که قبلا راجع به آن توضیح داده شد این مشکل بر طرف خواهد شد. لازم به ذکر است که خسارات ناشی از وجود غاز ها در مزرعه در برابر مزایای آن ها ناچیز خواهد بود. وجود یک غاز مسن تر که سال قبل در مزرعه بوده است می تواند برای کنترل و هدایت غاز های جوان مناسب باشد و آن ها را سریع تر به کارشان عادت دهد.
در صورتی که به غاز ها غذای مکمل داده می شود لازمست تا این کار در هنگام عصر انجام گردد. این کار باعث می شود تا غاز ها در صبح بعد به حد کافی گرسنه باشند و به مقدار زیاد از علف های هرز تغذیه کنند. در صورتی که اگر این جیره مکمل درصبح به آن ها داده شود، آن ها نسبت به خوردن علف های هرز بی میل خواهند بود.
زمان وجود غاز ها در مزرعه بسیار حساس است. وقتی که تعداد علف های هرز در مزرعه به شدت کاهش می یابد، غاز ها باید به پناهگاهشان و یا به مزرعه ای دیگر برده شوند. در صورتی که این کار انجام نشود غاز ها ممکن است به تغذیه از گیاه زراعی روی آورده و یا اینکه گرسنه بمانند. از طرف دیگر در اواخر تابستان بسیاری از علف های هرزی که غاز های تاکنون از آن ها تغذیه می کردند، خوش خوراکی خود را از دست داده و در این زمان نیز خروج غاز ها از مزرعه یا کاهش تعداد آن ها الزامی می باشد.
حرکت دادن غاز ها به خصوص غاز های مسن تر برای هدایت کردن آن ها به سمتی خاص مثل پناهگاه ساده می باشد. کافی است تا به آرامی پشت آن ها حرکت کرده و مثلا زمانی که می خواهید به سمت چپ بروند، شما اندکی به سمت راست رفته و دست راست خود را بلند کنید. البته غاز ها پیمودن مسافت های طولانی را دوست نداشته و این کار آن ها را به شدت خسته می کند. برای همین منظور می توان از قفس های چرخدار استفاده نمود.
بسیاری از کودها و آفت کش های شیمیایی برای غاز ها مسموم کننده بوده و بنابراین در زمان مصرف آن ها در مزرعه باید غاز ها را خارج نمود و تا چند روز به مزرعه باز نگرداند. در صورتی که در زمان مصرف این مواد بارندگی وجود، تا قبل از خشک شدن گودال های آب که احتمالا مواد شیمیایی در آن تجمع یافته اند، غاز ها نباید وارد مزرعه شوند. از طرف دیگر به نظر می رسد که علف کش ها برای غاز ها بی خطر باشند.
1-1: تعداد غاز ها.
تعداد غاز های لازم در یک مزرعه برای کنترل مناسب علف های هرز به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله آن ها می توان به نوع گیاه زراعی، نوع علف های هرز و فراوانی آن ها و شرایط آب و هوایی و نحوه اثر آن بر رشد گیاه و علف هرز اشاره نمود. به طور کلی هر چه فاصله ردیف ها و بوته ها روی ردیف از هم کمتر باشد، تعداد علف های هرز نیز کمتر خواهد بود و به غاز های کمتری نیاز است. در شرایط آب و هوایی خشک نیز تعداد کمتری غاز نسبت به شرایط مرطوب لازم می باشد. در مناطقی نیز که به خاطر شرایط آب و هوایی، رشد علف های هرز در ابتدای کشت بسیار زیادتر از اواخر دوره است، لازمست تا کار را با تعداد زیادتری غاز شروع کرده و سپس تعداد آن ها را کاهش داد.
1-2: حصار.
غاز ها باید در محیط مورد نظر کشاورز محدود شوند و کشیدن حصار در اطراف مزرعه یکی از مشکلات استفاده از غاز ها می باشد که هزینه کار را افزایش می دهد. البته حصار با ارتفاع بسیار زیاد نیاز نبوده و حدود یک متر کافی می باشد. در صورتی که مزرعه بسیار بزرگ است لازم است تا آن را به قسمت های کوچک تر تقسیم نمود تا توزیع غاز ها به طور یکنواخت انجام شود و یا اگر شدت رشد علف های هرز در یک ناحیه زیادتر است بتوان غاز ها را بیشتر در آن منطقه متمرکز کرد. حصارهای الکتریکی نیز که برای سایر حیوانات از آن ها استفاده می شود معمولا برای غاز ها مناسب نیستند زیرا پرهای زیاد غاز ها مانند عایق عمل کرده و از رسیدن شوک به بدن آن ها جلوگیری می کند.
1-3: پناهگاه.
در صورت وجود حیواناتی مانند سگ، روباه، شغال و ... در منطقه که غاز ها را شکار می کنند لازم است تا یک پناهگاه مناسب برای غاز ها ساخته شود تا در هنگام شب (که حیوانات شکارچی اکثرا در این هنگام حمله می کنند)، بتوان غاز ها را به آن جا منتقل نمود. البته غاز ها در زمان کوتاهی یاد خواهند گرفت تا خودشان در هنگام شب به این پناهگاه باز گردند و برای این کار می توان کمی دانه خوش خوراک در مسیر پناهگاه ریخت. در صورتی نیز که این پناهگاه نمی تواند غاز ها را از خطر حمله شکارچیان محفوظ بدارد می توان در اطراف پناهگاه از چند رشته حصار الکتریکی استفاده نمود. در صورتی که حیوانات شکارچی در منطقه مشاهده نمی شوند می توان غاز ها رادر شب نیز به حال خود رها کرد. در این حالت می توان برای اطمینان بیشتر، در محل تجمع غاز ها در شب یک چراغ روشن نمود. اما باز هم به پناهگاه با قفسی کوچک نیاز می باشند تا در مواقعی که میزان علف هرز در مزرعه کم می شود یا شرایط آب و هوایی نامساعد پیش می آید بتوان غاز ها را به آن انتقال داد.
1-4: سایه بان.
در هنگام ظهر، غاز ها به سایه بانی نیاز خواهند داشت تا خود را از گرمای شدید نجات دهند. این سایه می تواند توسط هر چیزی در مزرعه مانند درخت، گیاهان بلند، پرچین و یا یک دیوار ایجاد شود. در صورت عدم وجود این موارد، لازم است تا به طریقی در مزرعه سایه کوچکی ایجاد شود.
1-5: آب.
همچنین غاز ها در مزرعه به آب تمیز نیاز دارند. البته این آب برای نوشیدن بوده و نیازی نیست تا آن ها بتوانند در آن شنا کنند. در طی روز غاز ها چندین بار به سمت این ظرفهای آب حرکت نموده و بنابراین تجمع آن ها در محل آب زیادتر است. از این نکته می توان استفاده کرد و ظروف آب را در قسمتی از مزرعه که علف های هرز در آنجا رشد زیادتری دارند قرار داد. از طرف دیگر می توان این ظروف را در انتهای ردیف ها قرار داد تا غاز ها ناچار باشند برای نوشیدن آب تمام طول مزرعه را طی کنند و در این مسیر علف های هرز را نیز از بین ببرند.
2: گیاهانی که در کشت آن ها می توان از غاز ها برای کنترل علف های هرز استفاده نمود.
از آنجایی که غاز ها بسیاری از گیاهان باریک برگ را خورده و به بسیاری از گیاهان پهن برگ بی علاقه اند، از آن ها می توان برای کنترل علف های هرز در مزارع گیاهان زراعی متنوعی استفاده نمود. اما تا کنون از غاز ها بیشتر در مزارع پنبه، سیر، توت فرنگی، سیب زمینی، توتون، نعناع، چغندر قند، پیاز، هویج، لوبیا، گیاهان زینتی، درختان میوه، قلسمتان و نهالستان ها و تاکستان ها استفاده شده است. در مورد هر کدام از این گیاهان، نوع مدیریت متفاوت بوده و نمی توان یک روش را برای همه آنها پیشنهاد نمود و تنها تجربه می تواند راه حل دقیق را مشخص کند. البته تجربه ها نیز در مناطق مختلف متفاوت است که این به دلیل تنوع عوامل موثر بر گیاه زراعی، علف هرز و غاز ها می باشد. در زیر به بحث بیشتر پیرامون برخی از این گیاهان می پردازیم:
2-1: پنبه.
غاز ها می توانند مزرعه پنبه را از وجود علف های هرزی همچون قیاق، اویار سلام، مرغ و دیگر علف های هرز مشکل ساز پاک نمایند. برای حصول بهترین نتیجه جوجه غاز های 5 تا 6 هفته ای را بلافاصله پس از کاشت بذر وارد مزرعه نمایید. این عمل از طریق از بین بردن علف های هرز باعث افزایش مقدار محصول و سهولت عمل برداشت می شود. معمولا برای مزارع پنبه در شرایط عادی تنها حدود 3 غاز در ایکر ( 4047 متر مربع = حدود 5/0 هکتار) کافی است.
2-2: توت فرنگی.
سال هاست که توت فرنگی کاران از غاز ها در مزارعشان استفاده می کنند و این عمل نیاز آنها به نیروی کار برای مبارزه با علف های هرز را از بین برده است. با توجه به میزان آلودگی زمین به علف های هرز، معمولا 6 تا 8 غاز در ایکر کافی می باشد. غازها علاقه زیادی به خوردن علف خرچنگ (جنس Digitaria) دارند و به خوبی آن را کنترل می کنند (این علف هرز از مشکل سازترین علف های هرز در کشت توت فرنگی می باشد). جوجه غاز های 5 تا 6 هفته ای باید پس از سبز شدن اولین علف های هرز وارد مزرعه شوند. البته قبل از رسیدن وقرمز شدن میوه توت فرنگی، غاز ها باید از مزرعه خاج شوند زیرا در غیر این صورت، از توت فرنگی های رسیده و قرمز تغذیه خواهند کرد.
2-3: قلمستان و نهالستان.
غاز ها در این قسمت بسیار مفید هستند زیرا در قلمستان ها و نهالستان ها به نیروی کار زیادی برای مبارزه با علف های هرز نیاز می باشد. از غاز ها در نهالستان ها و قلمستان گیاهان گلدار، سوزنی برگان (مثل درخت کریسمس)، درختان میوه و درختان زینتی استفاده می شود. تعداد غاز مورد نیاز در این حالت از 3 تا 8 غاز در ایکر متفاوت است.
2-4: ذرت.
از آنجایی که ذرت از گیاهان باریک برگ می باشد، در صورتی که بخواهیم از غاز برای کنترل علف های هرز در آن استفاده کنیم، ورود غاز ها به مزرعه باید با تاخیر انجام شود تا گیاه به حد کافی رشد کرده باشد و غاز ها دیگر از آن تغذیه نکنند . در این هنگام آن ها علف هرز دم روباهی و دیگر علف های هرز را حتی اگر رشد زیادی کرده باشند از بین می برند. پس از برداشت ذرت از مزرعه، می توان غاز ها را همچنان در مزرعه نگهداشت تا دانه های ذرت ریخته شده بر زمین را خورده تا از یک طرف رشد خود را به خوبی تکمیل کرده و از طرف دیگر از رشد آن دانه ها در کشت بعدی جلوگیری کنند.
2-5: باغات میوه و تاکستان ها.
در این محل ها غاز ها علاوه بر کنترل علف های هرز، میوه های بر زمین افتاده که محل خوبی برای پرورش آفات و بیماری های خطرناک هستند را می خورند.
3: غاز ها در آخر فصل و پس از برداشت محصول.
در برخی از کشت ها مثل قلمستان و نهالستان ها می توان غاز ها را در طی زمستان نگهداری کرد و تا چند سال از آن ها استفاده نمود. البته این کار ممکن است در مقایسه با خرید جوجه های جدید در هر سال مقرون به صرفه نباشد و بنابراین باید غاز ها را پس از برداشت محصول فروخت. به منظور فروش بهتر آنها، پس از این که کارشان درمزرعه تمام شد، می توان غاز ها را به مدت 3 تا 4 هفته در قفس یا پناهگاهشان نگهداری کرد و روزی 3 تا 4 بار به آن ها غذاهای مطلوب و پر انرژی و مغذی داد تا وزنشان زیاد شده و راحت تر و به قیمت مطلوب تری به فروش برسند.
4: مزایای استفاده از غاز ها در کنترل علف های هرز.
* مهمترین مزیت استفاده از غاز ها، کاهش مصرف علف کش های شیمیایی می باشد. علف کش ها از یک طرف پر هزینه بوده و از طرف دیگر خطرات محیطی زیادی دارد. بنابراین با توجه روز افزون به سلامت محیط زیست و محصولات تولید شده و نیز کاهش هزینه های تولید، کشاورزان بیش از پیش به سمت استفاده از راه های جایگزین برای علف کش ها مانند استفاده از غاز ها پیش می روند.
* غاز ها دائما در حال کار بوده و در صورت مدیریت مناسب، علف های هرز را به محض سبز شدن از بین می برند.
* آنها قادرند تا علف های هرز روی ردیف ها و بین گیاهان که روش های مکانیکی قادر به کنترل آن ها نیست را از بین ببرند.
* در مقایسه با روش های مکانیکی کنترل علف های هرز، باعث صدمه دیدن ریشه گیاهان نشده و خاک را نیز فشرده نمی کنند.
* در زمانی که ماشین آلات به خاطر مرطوب بودن زمین نمی توانند وارد زمین شود، غاز ها به راحتی در مزرعه حرکت کرده و به کنترل علف های هرز می پردازند.
* مواد دفع شده از غاز ها، کود دامی غنی از نتیروژن را در سراسر مزرعه پراکنده می کند.
* در آخر فصل نیز کشاورز از طریق فروش آن ها به درآمد خود می افزاید
مشخصات مدیر وبسایت
عناوین یادداشتهای وبلاگ
بایگانی آرشیو ماهانه وبسایت
کلمات کلیدی وبسایت