توفانها و تندبادهای دریایی از جمله مقولههای مهمی به شمار میآیند که در چند دهه گذشته و همزمان با گسترش صنایع و به دنبال آن بر هم خوردن هر چه بیشتر تعادل حاکم بر محیط زیست زمین، پرخروشتر از هر زمان دیگری شدهاند.
این پدیدههای جوی که به عقیده برخی کارشناسان این روزها دیگر نباید به آنها به عنوان پدیدههایی کاملا طبیعی نگاه کرد، ارتباطی تنگاتنگ با یک سری فجایع طبیعی دارند که شاید تا امروز هیچ کس حتی تصور آن را نیز نمیکرده است.
براساس تازهترین مطالعات گروهی از دانشمندان دانشگاه میامی ارتباط مستقیمی میان زمینلرزهها با توفانها و تندبادهای دریایی در مناطق حارهای وجود دارد. آنها دریافتهاند که توفانها و تندبادهای دریایی نقش اساسی در وقوع زمینلرزهها دارند.
آنها برای اثبات ادعای اخیر خود به زمینلرزههای سال 2010 هائیتی و تایوان اشاره میکنند و آنها را نتیجه توفان های مخرب دریایی عنوان میکنند. در چند دهه اخیر وزش توفانهای مخرب حارهای شدت بیشتری یافته و این مسأله دانشمندان را نگران کرده است.
مطالعات این دانشمندان نشان میدهد بارشهای شدید بارانی که در چند دهه اخیر شدت بیشتری پیدا کردهاند، یکی از عوامل اصلی وقوع زمینلرزههای شدید در مناطق اطراف کمربند حارهای زمین به شمار میآیند. همزمان و پس از بارشهای شدید و بیوقفه فرآیندی موسوم به رانش زمین روی میدهد.
گذشته از آن به دلیل سست شدن لایههای خاک، فرسایش خاک نیز کاملا بدیهی خواهد بود. در علم زمین شناسی فرآیند سست شدن زمین یکی از مهمترین عوامل تشدید قدرت زمینلرزهها به شمار میآید و این همان چیزی است که در خلال بارشهای شدید روی میدهد.
به این ترتیب، مواد و ترکیبات مختلفی در پوسته خارجی زمین جابهجا میشوند. دانشمندان دانشگاه میامی به این نتیجه رسیدهاند که چنین شرایطی مقدمات لازم برای شکلگیری زمینلرزه و حرکت لایههای سطحی زمین در گسلها را فراهم میکنند.
به عقیده آنها، زمانی که فشار کمتری بر گسلها وارد میشود (این کاهش فشار در نتیجه فرسایش خاک و رانش زمین صورت میگیرد) احتمال وقوع زمینلرزهها به مراتب بیشتر نیز میشود.
دانشمندان برای اینکه به نتایج مطمئن و نسبتا قطعی دست پیدا کنند، دادههای مربوط به زمینلرزههای شدید تایوان و هائیتی را مورد بررسی قرار دادند.
آنها در ادامه متوجه برخی اشتراکات میان این زمینلرزههای بزرگ شدند. این زمینلرزهها طی یک بازه زمانی چهار ساله و به دنبال فصلی از بارشهای شدید و بیوقفه حارهای روی دادند البته دستاوردهای این بررسی صرفا به چند سال اخیر معطوف نبوده است به طوری که دانشمندان نمونههای دیگری از زمینلرزههای مرتبط با بارشهای شدید ناشی از توفانهای حارهای در یک قرن اخیر به دست آوردهاند.
از جمله آنها میتوان به توفان مخرب «موراکوت» در سال 2009 اشاره کرد که تایوان را درنوردید. در همان سال و به دنبال وزش این توفان، زمینلرزه قدرتمندی با شدت 6.2 ریشتر بخشهایی از این کشور را به لرزه درآورد.
یک سال بعد زمینلرزهای به شدت 6.4 ریشتر بار دیگر در این کشور روی داد. همچنین دانشمندان متوجه توفان «هرب» در سال 1996 شدند که دو سال پس از آن، زمینلرزه 6.2 ریشتری به وقوع پیوست و یک سال بعد نیز زمینلرزه به مراتب قدرتمندتری با شدت 7.6 ریشتر به وقوع پیوست.
توفان «فلوسی» در سال 1969 و زمینلرزه 6.2 ریشتری سال 1972 مثال دیگری در این زمینه است و البته جدیدترین آنها مربوط به هائیتی و زمینلرزه مخرب 7 ریشتری سال 2010 این کشور میشود که تنها یک سال و نیم پس از چند توفان مخرب حارهای به وقوع پیوست.
دانشمندانی که این پروژه را برای ماههای طولانی زیر نظر داشتهاند، میگویند زمینلرزهها را میتوان یکی از پیامدهای احتمالی توفانهای قدرتمند حارهای دانست. در حقیقت با وزش این توفانها و آغاز فرآیند بارشهای بیوقفه زمینه لازم برای وقوع زمینلرزههای قدرتمند در همان مناطق هموار میشود.
آنچه این دانشمندان انجام دادهاند، تنها تلاش علمی در نوع خود به شمار نمیآید. سال 2009 نتایج مطالعه مشابهی در نشریه نیچر به چاپ رسید که حاکی از وجود ارتباطی تنگاتنگ میان توفانهای مخرب تایوان و زمینلرزههای آهسته این کشور است.
به عقیده محققانی که آن پروژه را دنبال کرده بودند، در تایوان که معمولا توفانهایی از این دست میوزد زمین لرزههایی نیز به وقوع میپیوندند که به جای آزادسازی مقادیر عظیمی از انرژی در یک بازه زمانی چند ثانیهای، در طول چند ساعت یا حتی چند روز روی میدهند و از این رو به آنها زمینلرزههای آهسته گفته میشود.
هر دوی این مطالعات به نظریه جالب توجهی گره خوردهاند که hydroseismicity عنوان میشود. این نظریه نخستین بار سال 1987 مطرح شد که براساس آن، ارتباطی میان متغیرهای محلی مربوط به بارشها و فعالیتهای درون زمینی وجود دارد.
محققانی که از این نظریه دفاع میکنند معتقدند میتوان از آن به عنوان ابزاری مناسب برای کسب آمادگیهای اولیه در رویارویی با زمینلرزههای مخرب استفاده کرد. در حقیقت آنها بر این باورند که این نظریه ابزاری سودمند در بهبود نتایج پیشبینیهای محیطی است.
دانشمندان دانشگاه میامی تاکنون وجود ارتباط میان توفانهای مخرب و بارشهای حارهای با زمینلرزهها را در دو منطقه هائیتی و تایوان مورد بررسی قرار دادهاند، اما آنها این پرسش را مطرح میکنند که آیا چنین ارتباطی در سایر مناطق زمین که پذیرای توفانهای حارهای هستند، دیده میشود؟ آنها برای یافتن پاسخی مناسب برای این پرسش در نظر دارند که بررسیهای خود را در مناطق دیگری همچون ژاپن و فیلیپین که در طول سال زمینلرزههای متعددی را در خود میبینند، دنبال کنند.
ژاپن ازجمله زلزلهخیزترین مناطق جهان به شمار میآید و از آنجاکه فاصله چندان زیادی نیز با مناطق حارهای ندارد، گزینهای مناسب برای دانشمندان این پروژه به شمار میآید.
با توجه به آنچه دانشمندان درخصوص آینده زمین و افزایش اقدامات مخرب انسانی مطرح میکنند، از هماکنون میتوان نسبت به افزایش شمار زمینلرزههای مرتبط با توفانهای حارهای و بارشهای بیوقفه ابراز نگرانی کرد.
افزایش سطح آب اقیانوسها از یک سو و برهم خوردن تعادل جوی حاکم بر بسیاری از مناطق زمین زمینهساز قدرتمندتر شدن توفانهای مخربی است که حوزه ساحلی بسیاری از کشورهای واقع در مناطق حارهای را تهدید میکند.
به گفته دانشمندان در صورتی که این فرآیند ادامه داشته باشد، وقوع زمینلرزههای مخرب نیز دور از ذهن نخواهد بود. از این رو میتوان این نتیجهگیری احتمالی را نیز مدنظر قرار داد که بشر امروز در وقوع برخی زمینلرزههای مخرب در مناطق حارهای تأثیرگذار است.
منبع: Gizmag
مترجم: مهدی پیرگزی
مشخصات مدیر وبسایت
عناوین یادداشتهای وبلاگ
بایگانی آرشیو ماهانه وبسایت
کلمات کلیدی وبسایت