بحث در مورد گیاه پالایی
برخی خصوصیات فیزیولوژیکی میتواند به عنوان یک نشانگر در تحمل آلودگیهای محیطی استفاده شوند (11). یکی از پاسخهای شناختهشده گیاهان به تنشهای مختلف محیطی تجمع اسمولیتهای سازگار مانند آمینواسیدهای پرولین، بتائین، گلایسین و قند الکلها است (27). مقدار پرولین برگ در گیاهان تحت تیمار 1 درصد، 2 درصد، 3 درصد و 4 درصد به ترتیب 09/1، 73/3، 49/2 و 25/4 برابر مقدار پرولین برگ شاهد بود. بنابراین نفتخام موجود در خاک، به عنوان یک تنش محیطی، در افزایش تولید پرولین برگ اقاقیا نقش مؤثری داشته است. از نظر محققین، در بسیاری از گیاهان پرولین آزاد در پاسخ به تأثیر تنشهای زیستی و غیرزیستی انباشته میشود (28). نقشهای فیزیولوژیکی متعددی برای تجمع پرولین در واکنش به تنش گزارش شده است که مهمترین آنها تاکید بر نقش پرولین به عنوان یک ماده تنظیمکننده اسمزی و عامل حفاظتکننده آنزیمهای سیتوپلاسمی و ساختمان غشا میباشد. تجمع پرولین هنگامی رخ میدهد که پتانسیل آبی برگ به زیر حد آستانه لازم رسیده باشد. بالای این محدوده تغییرات پرولین اندک است (29). پرولین همچنین میتواند به عنوان یک جاروبکننده گونههای واکنشپذیر اکسیژن(Reactive oxygen species) ROS (30) و یک محافظ ملکولی جهت حفظ ساختار پروتئینی باشد (28)
میزان پروتئین کل در گیاهان تحت تیمار 1 درصد، 2 درصد و 3 درصد نفتخام نسبت به شاهد به ترتیب 81/34 درصد، 04/67 درصد و 37/40 درصد افزایش را نشان داد. افزایش غلظت پروتئین در گیاهان تحت تاثیر دیاکسیدسولفور موجود در نفتخام نیز گزارش شده است (11) که این افزایش مربوط به سطح پروتئین سازگار است. با توجه به این که یکی از سازوکارهای گیاهان در سمزدایی اکسیدهای نیتروژن در برگها، سنتز پروتئین و اسیدهای آمینه میباشد، بنابراین افزایش اسیدهای امینه و پروتئین در این مطالعه میتواند به دلیل اکسید سولفور و نیتروژن موجود در نفتخام باشد، یعنی افزایش میزان پروتئین در گیاهان تحت تنش را به وجود دیاکسیدگوگرد و نیتروژن در آلاینده هیدروکربنی نفتخام نسبت میدهند که به منظور سمزدایی اکسیدنیتروژن در برگ گیاهان ساخته میشوند (11).
از بین عناصر مورد بررسی روی، بیشترین و کادمیم کمترین میزان جذب توسط گیاه و تجمع در برگ را نشان داد. گیاهان تحت تیمار 2 درصد نسبت به شاهد، 28/1 برابر بیشتر، عنصر روی را در برگهای خود انباشته کرده است ولی در خصوص کادمیم، در هیچ گیاه تحت تیماری، انباشت صورت نگرفته بود. با توجه به ضروری بودن عنصر روی برای گیاهان و غیرضروری بودن کادمیم به نظر امری طبیعی است (20). از طرفی در جذب کادمیم، عواملی مانند pH، مقدار هوموس خاک، میزان کادمیم محلول خاک و قابلدسترس برای گیاه، نیز تعیینکننده هستند (20). اختلاف معنیداری بین مقدار سرب برگ گیاهان شاهد و گیاهان تحت تیمار 1 درصد مشاهده شد. گیاهان تحت تیمار 1 درصد نسبت به شاهد، 8/20 برابر عنصر سرب را در برگ هایش انباشته نموده بودند. این نتایج با مطالعه فلزات سنگین در اقاقیا که در ترکیه انجام شده است مطابقت دارد (20). در این مطالعه غلظت سرب در تیمار 1 درصد معادل ppm82/3±28/7 یعنی بیش از حد طبیعی اندازهگیری گردید. لازم به ذکر است که غلظت کمتر از ppm3 سرب، غلظت طبیعی برای گیاهان گزارش شده است (20). مقادیر 42/62-89/14 میکرو گرم بر گرم (31) و 242-21 میکرو گرم (20) سرب در برگ اقاقیا نیز گزارش شده است. بنابراین اقاقیا قادر است در محیطهای آلوده، ضمن حفظ بقا و رشد معمولی خود، مقادیر بالای فلزات و سایر سموم را بدون داشتن علائم مرئی مشخص مثل کلروز و نکروز برگی در خود انباشت کند.
نتیجهگیری
با توجه به ویژگیهای درخت زینتی اقاقیا که به طور گسترده در نواحی شهری و روستایی رشد نموده و دارای محدوده جغرافیایی وسیع و توزیع اکولوژیک در کل جهان بوده و نیز کاشت و نگهداری آن آسان و کمهزینه است (20)، به نظر میرسد که گیاه اقاقیا بتواند در پالایش عناصر سرب و روی در خاکهای آلوده به غلظتهای پایین نفتخام موثر واقع شود.
مراجع |
|
|
مشخصات مدیر وبسایت
عناوین یادداشتهای وبلاگ
بایگانی آرشیو ماهانه وبسایت
کلمات کلیدی وبسایت