مقدمات آشنایی با زراعت برنج + کیفیت بذر برنج
............................................................

برنج معمولا" در حوضچه های مسطح کاشته می شود که این حوضچه ها در بیشتر طول فصل رویش برنج غرقاب هستند. دلیل اصلی غرقاب کردن مزارع برنج آن است که بیشتر ارقام برنج در شرایط غرقاب بهتر رشد می کنند و عملکرد برنج هنگام کشت در خاکهای غرقاب نسبت به هنگام کاشت در خاک های خشک زیاد تر می باشد.

عمقی از لایه آب نیز به کنترل علف های هرز کمک می کند. مراحل مختلف زراعت برنج به شرح ذیل می باشد.

1- تهیه خزانه برنج

اندازه خزانه معمولا" 5تا10 درصد اندازه کل زمین اصلی برنجکاری می باشد. به عنوان مثال، اگر اندازه مزرعه اصلی برنج 10000 متر مربع ( یک هکتار ) باشد، پس اندازه خزانه بایستی بین 500 متر مربع = (10000 × 05/0) و 1000 مترمربع = (1000× 10/0) باشد.

تهیه زمین خزانه یک ماه قبل از کاشت خزانه شروع می شود . خاک خزانه بایستی شل، بدون علف هرز، مرطوب و حاصلخیز باشد. هنگام کاشت خزانه، انتخاب بذر خوب برنج اهمیت خیلی زیادی دارد.

2-تهیه زمین اصلی

تهیه زمین اصلی حدود یک، یا گاهی دو ماه قبل از نشاء برنج شروع می گردد معمولا" زمین اصلی را ابتدا غرقاب می کنند، چند روز بعد از غرقاب کردن ،زمین اصلی را شخم می زنندو شخم زدن برای شکستن اولیه و برگرداندن خاک است. غرقاب کردن شخم زدن را آسان تر می کند. پس از شخم زدن ،گل مالی یا پادلینگ (puddling)خاک انجام می گیرد، در طی انجام پادلینگ،کلوخه های بزرگ خاک شکسته، نفوذپذیری خاک کاهش یافته و در نهایت هدرروی آب از طریق نفوذ عمقی در خاک کمتر می شود. بعد از پادلینگ، خاک را تراز یا مسطح می کنند، برای تسهیل در تسطیح سازی، خاک را با لایه کم عمق آب غرقاب می کنند ، با این عمل قسمت پستی و بلندی کرت مشخص می گردد. تسطیح خاک را با چنگک،پارو یا تخته تسطیح کننده انجام می دهند.

3-نشاءکاری برنج

تقریبا" یک ماه بعد از بذر پاشی برنج در خزانه، گیاهچه ها آماده برای نشاء کاری هستند. در این مرحله گیاهچه ها 4 تا 5 برگ دارند. در هنگام نشاء کاری فقط گیاهچه قوی را انتخاب کنید و در کرت های دارای آب کافی نشاء کاری را انجام دهید. هر چه گیاهچه ها در خط مستقیم و با فاصله های مناسب در کرت ها نشاء شوند . عملیات و جین و کوددهی و سمپاشی بهتر انجام گرفته و محیط مناسب برای گسترش ریشه های برنج و پنجه زنی بوته ها فراهم می شود . وجین علف های هرز معمولا" دو هفته بعد از نشاء کاری انجام می گیرد و در صورت نیاز در طول فصل رویش تکرار می شود. کودهای مورد نیاز زراعت برنج را با توجه به آزمون خاک تعیین نموده و آنها را معمولا" قبل از نشاء، یک ماه بعد از نشا و یک ماه قبل از گلدهی به زراعت برنج می دهند. در بیشتر مناطق برنجکاری نشاءکاری با دست صورت می گیرد. مزیت اصلی نشاءکاری آن است که گیاهچه ها رشد خود را زودتر از علف های هرز شروع می کنند و نسبت به کشت مستقیم زود رس تر هستند

کیفیت بذر برنج

وقتی کیفیت بذر برنج پائین باشد گیاهچه ها بنیه ضعیف دارند ، رشد مناسب و طبیعی ندارند، اختلاف ارتفاع و زمان رسیدن بین بوته ها بوجود می آید، بوته های برنج مستعد برای حمله آفات ،بیماریها و علف های هرز می شوند.

نشانه های کیفیت پائین بذور برنج

1- جوانه زنی ضعیف بذر .

2- تغییر رنگ بذر.

3- بذور برنج ممکن است اندازه یکنواخت نداشته باشند.

4- اختلاط ارقام مختلف برنج.

5- بذور برنج ممکن است حاوی مواد خنثی ، بذور علف هرز و سایر مواد باشد.

. 6- الگوی خسارت کیفیت پائین بذور معمولا" به صورت یکنواخت در سطح مزرعه قابل مشاهده است.

اهمیت کیفیت بذر برنج در زمان استقرار گیاهچه ها در خزانه و زمین اصلی مشخص می شود. بذور برنج باکیفیت پائین مشکل استقرار گیاهچه ها را در خزانه و زمین اصلی دارند.

بنابراین برای اطمینان از کیفیت خوب بذر لازم است جوانه زنی ، وزن هزار دانه ، خلوص بذر و مقدار مواد موجود غیر از بذر برنج مورد بررسی قرار گیرد.

غیر از کیفیت پائین بذر برنج ، مشکلات دیگر نیز سبب کاهش استقرار گیاهچه می شوند که عبارتند از : کلوخ دار بودن خاک ، کشت عمیق بذر ، بسیار نرم بودن خاک در زمان بذر کاری ،عدم سبز شدن بذور در نقاط پست زمین ، بارندگی سنگین در زمان بذر کاری ، سله بندی خاک ، پر اکنش غیر یکنواخت بذر در سطح خزانه ، مصرف مقدار بذر کم ، تنش آب ، گل آلود بودن آب در زمان بذر کاری ، آفات نظیر پرنده و جوندگان .

کیفیت خوب بذر موجب افزایش عملکرد برنج می شود. بذر انتخاب شده برای کشت باید قوه نامیه و قدرت جوانه زنی بالا داشته باشد. بذر رسیده و کامل وزن هزار دانه زیادی دارد. بذر بایستی عاری از حشره ، بیماری و علف هرز باشد.

مشکل کیفیت پائین بذور برنج را بیشتر کشاورزانی دارند که توجهی به نگهداری بذر درانبار و بوجاری و تمیز کردن بذر نمی کنند و یا بذر از یک محل غیر مطمئن خرید می کنند.

منابع : پایگاه تخصصی دانش کشاورزی-سایت رویان