چگونگی پیش بینی مراحل مختلف رشد و نمو گندم
..............................................................

رشد و نمو اولیه گندم از یک الگوی منظم و قابل پیش بینی پیروی می کند. اگر بدانید گندم در معرض چه دماهایی قرار دارد، می توانید نمو آن را پیش بینی کنید پیش بینی های خود را با شرایط مزرعه تطبیق دهید. در صورت مشاهده اختلاف بین پیش بینی نمو و شرایط مزرعه ، احتمالا" مشکل تنش در مزرعه وجوددارد و از این پیش بینی می توان به عنوان ابزاری برای ارزیابی کیفیت شرایط رویش گندم در مرزعه استفاده نمود.

درجه روز های رویش ( GDD ) واحد های مورد استفاده در اندازه گیری تجمع حرارت در طول زمان هستند.

GDD = مجموع حداقل و حداکثر دمای هر روز تقسیم بر دو منهای صفر درجه سانتی گراد ( صفر فیزیو لوژیکی گندم ). چون گندم در صفر درجه سانتی گراد نیز رشد می کند. متوسط دمای بالای نقطه انجماد در محاسبه درجه روز در نظر گرفته می شود.

حدود 80 درجه روز جوانه زنی بذر و حدود 100 درجه روز سبز شدن گندم از عمق کاشت 5 سانتی متر طول می کشد. برای هر 5/2 سانتی متر عمق کاشت 50 درجه روز رویش در نظر گرفته می شود.

به عنوان نمونه ، تجمع درجه روزهای گندم زمستانه کاشته شده در لاگراند ، اورگون امریکا ارائه می گردد. از زمان کاشت در مجموع 180 درجه روز تا خروج اولین برگ از زمین طول می کشد. اگر از زمان کاشت در مجموع 250 درجه روز بدست آمده باشد ولی گندم سبز نشده باشد در آن صورت بذور گندم با مشکلاتی مواجه شده اند و مزرعه نیاز به واکاری دارد.

رشد کامل هر برگ حدود 100 درجه روز طول می کشد. اگر روی ساقه اصلی تعداد 5 برگ کامل و یک برگ در حال رشد مشاهده کنید به معنی تجمع حدود 550 درجه روز از زمان سبز شدن گندم می باشد.

تعداد واقعی درجه روز لازم برای رشد کامل هر برگ می تواند از 75 تا 120 درجه روز تغییر نماید اما در کل 100 درجه روز خوب موثر واقع می شود.

مجموع درجه روز از زمان کاشت تا تشکیل اولین پنجه 480 می باشد

پنجه زنی در گندم پس از رسیدن گندم به مرحله 3 تا 4 برگی شروع می شود و هر پنجه تولید شده در شرایط رشد و نمو مساعد مطلوب می تواند یک خوشه بدهد. پنجه از جوانه های واقع در محور برگهای تحتانی بوجود می آید. قسمت عمده عملکرد دانه گندم از پنجه های دارای خوشه بدست می آید. در شرایط طبیعی بیش از 70 درصد عملکرد دانه گندم را پنجه تشکیل می دهند. پنجه زنی گندم را قادر به سازگار شدن گیاه در برابر شرایط محیطی مختلف می نماید. در شرایط رشد و نمو ضعیف و کمبود رطوبت و مواد غذایی قدرت پنجه زنی کاهش می گردد. با تشکیل پنجه زیاد در شرایط مساعد ، عملکرد بالقوه گندم نیز افزایش می یابد.

تاریخ کاشت بر تشکیل پنجه در گندم تاثیر زیادی می گذارد. وقتی بذر گندم در دوره مطلوب کاشته شود توان گندم در تشکیل پنجه های زیاد بیشتر می شود. در شرایط کشت زود هنگام گندم فرصت بیشتری برای تشکیل پنجه دارد و ممکن است با تشکیل پنجه بیش از حد موجب رقابت شدید شده و با تخلیه سریع رطوبت خاک احتمال کاهش عملکرد دانه بیشتر می گردد. در بذر کاری دیر هنگام نیز گندم فرصت کمی برای تشکیل پنجه دارد و در نتیجه با کاهش تعداد خوشه در واحد سطح عملکرد دانه گندم نیز تنزل می یابد.

تعدادی از پنجه های تشکیل شده بدلایل مختلف ممکن است از بین بروند و قادر به تولید خوشه نباشند.

اگر در طی فصل پائیز پنجه خیلی کمی تشکیل شود ممکن است در فصل بهار پنجه های اضافی بوجود می آید که این پنجه ها کارایی خیلی کمتر نسبت به پنجه های تشکیل شده در پائیز دارند.

پنجه ها هر چه دیر تر و نزدیک به بهار تشکیل شوند خوشه های کوچک تولید می کنند و شاخص برداشت کمتری دارند.

بنابراین تاریخ کاشت تاثیر زیادی بر تشکیل پنجه و در نهایت روی عملکرد دانه گندم دارد.

گندم سازگاری وسیع به مناطق مختلف معتدل تا خشک ، پر باران ، گرم و مرطوب و تا محیط های سرد و خشک ،وبه شرایط آبیاری و دیم کاری دارد. بدون شک این سازگاری وسیع بدلیل داشتن طبیعت پیچیده ژنوم آن امکان پذیر شده است که برای گیاه زراعی یک انعطاف پذیری عجیب فراهم کرده است. گندم یک گیاه سه کربنه است و بدین لحاظ در محیط های سرد و بهتر رشد می کند

منبع : پایگاه تخصصی دانش کشاورزی