بیماری نقطه سیاه دانه گندم
.......................................

عوامل بیماری دانه سیاهگندم

در سالهای پر باران و در محیط مرطوب این عارضه در دانه های گندم بوجود می آید و موجب کاهش کیفیت دانه گندم می گردد.

بیماری نقطه سیاه

علائم بیماری:

تغییر رنگ قهوه ای تا متمایل به سیاه در قسمت انتهایی جنین دانه شروع می شود و این تغییر رنگ ممکن است به داخل شیار دانه گندم امتداد یابد و امکان دارد این بیماری به داخل جنین دانه نیز پیشروی نماید.

قارچ های عامل بیماری :

تعدادی از قارچ های ساپروفیت که معمولا در بقایای گیاهی یافت می شوند موجب ایجاد بیماری نقطه سیاه می گردند .دوده های سیاه روی خوشه های زودرس توسط قارچ های، Cladosporium ،Alternaria بوجود می آیند و این قارچ ها می توانند باعث ایجاد نقطه یا لکه سیاه در دانه های گندم گردند.

قارچ بیماری پوسیدگی ریشه و لکه سوختگی برگی گندم و جو Cochliobolus sativus می تواند نقطه یا لکه سیاه در دانه گندم و جو بوجود آورد .دانه های آلوده به این قارچ قدرت جوانه زنی کمتری دارند و احتمال بیماری مرگ گیاهچه در آنها افزایش می یابد. فقط حدود 5 درصد دانه های دارای نقطه سیاه به این قارچ آلوده می گردند و روش ساده برای تشخیص این قارچ های ساپروفیت عامل بیماری نقطه سیاه ، وجود ندارد. نفوذ لکه سیاه از پوست دانه به داخل جنین معمولا بر جوانه زنی بذر تاثیر نامطلوب می گذارد.

لکه قرمز :

در اثر این بیماری سطح پوشش بذر یا شیار بذر به رنگ متمایل به قرمز یا صورتی تغییرمی یابد .عامل بیماری لکه قرمز قارچ Pyrenophora tritici repentis است که این قارچ در گندم موجب بیماری لکه قهوه ای در برگ می گردد لکه قرمز بر قدرت جوانه زنی طبیعی بذر تاثیری ندارد بیماری لکه قرمز معمول در گندم دوروم بسیار شایع است.

بیماری لکه قرمز ممکن است با بیماری بلاست فوزاریومی خوشه گندم اشتباه گردد در بیماری لکه قرمز هیچ توکسینی تولید نمی شود و ظاهر کاملا متفاوتی با آن دارد در بیماری فوزاریومی دانه های آلوده بسیار چروکیده و به رنگ متمایل به سفید هستند و گاهی امکان دارد به دلیل رشد قارچ به رنگ صورتی در آیند.

نقطه سیاه باکتریایی :

باکتری . Pseudomona syringae pv atrofaciens در دانه های گندم نقطه سیاه بوجود می آورد این باکتری عامل بیماری پوسیدگی پایه گلوم خوشه گندم است که در اثر این بیماری گلوم ها سیاه شده و یا لکه های سیاه به صورت خط خطی به سمت پایه گلوم امتداد می یابد تغییر رنگ گلوم در قسمت داخلی گلوم واضح تر است دانه های آلوده معمولا بسیار چروکیده هستند قسمت جنین دانه به رنگ سیاه یا قهوه ای در می آید این بیماری ممکن است با بیماری سپتوریای سوختگی گلوم خوشه اشتباه گردد .بیماری سپتوریای خوشه موجب تغییر رنگ دانه گندم نمی شود و آلودگی به سپتوریای خوشه اغلب از نوک گلوم شروع می گردد و به صورت لکه های متمایل به ارغوانی یا خاکستری به سمت پائین آن امتداد می یابد.

کنترل بیماری :

ضد عفونی بذر با قارچکش در زمان کاشت به کنترل بیماری نقطه سیاه در مرحله تشکیل دانه کمکی نخواهد کرد. بهر حال ضد عفونی بذر با قارچکش موجب بهتر سبز شدن بذر و کاهش بیماری مرگ گیاهچه می گردد.

دانه های آلوده را بایستی قبل از کاشت از نظر قدرت جوانه زنی مورد تست و آزمایش قرار داد.

کنترل بیماری های قارچی خوشه گندم مخصوصا در سال های پر باران با استفاده از قارچکش های مناسب می تواند موجب کاهش این بیماری گردد. ظهور بیماری نقطه سیاه دانه های گندم معمولا پس از یک دوره طولانی هوای مرطوب در منطقه صورت می گیرد.

منبع : پایگاه تخصصی دانش کشاورزی