مقایسه کودهای شیمیایی و ارگانیک
......................................................

الف: کودهای ارگانیک

تعریف:

از یک موجود زنده (گیاه، حیوان و یا ترکیب هر دو) و یا فراورده های جانبی آنها (کودهای حیوانی، کمپوست، گرد خون و غیره) مشتق شده ، به همین دلیل کودهای ارگانیک نامگذاری شده است و ترکیب اجزا تشکیل دهنده آنها به صورت آمیخته و درهم می باشد و تمامی اجزا تشکیل دهنده آن مواد غذایی مورد نیاز گیاهان هستند.

ویژگیها:

عناصر تشکیل دهنده این کودها علاوه بر ازت، فسفر و پتاسیم شامل صدها نوع مواد معدنی و سایر مواد ضروری و مورد نیاز برای رشد گیاه و بهبود ساختمان خاک می باشد(درصد هر یک از عناصر ازت، فسفر و پتاسیم حدودا کمتر از 14 درصد است) این کودها مواد غذایی را به تدریج و در زمان طولانی تری آزاد می کنند و در اختیار گیاه قرار می دهند به همین دلیل استفاده بیشتر آن در گیاهان بدون خطر و یا کم خطر است و خطر کمتری برای آلودگی محیط دارند. استفاده از این کودها ظرفیت نگه داری آب را در خاک های شنی و ماسه ای در نقاط کم باران بطور چشمگیری افزایش می دهد. همچنین این کودها فسفر قابل دسترس در خاک را به طور قابل توجهی افزایش داده و شستشوی فسفر را از خاک کاهش می دهند. گیاهانی که بوسیله این کودها تغذیه می شوند دارای محصول با مواد مفید بیشتری هستند و در مقابل بیماری ها مقاومت بیشتری دارند. هزینه استفاده از این کودها نسبت به کودهای شیمیایی کمتر است و استفاده از آنها باعث افزایش فعالیت کرم های خاکی در خاک شده که این کرم ها با ایجاد تونل در خاک باعث زهکشی موثرتر خاک می شوند و در جذب آب و جابجایی مواد ارگانیک نقش مهمی دارندکه نتیجه آن افزایش مقاومت گیاه به امراض، خشکی، آلودگی و سموم می باشد. کودهای ارگانیک می توانند انرژی لازم برای انجامفعالیت های میکروبی خاک را تامین کرده، در نتیجه باعث افزایش میکروارگانیسم های خاک می شوند.

معایب:

با توجه به اینکه کودهای ارگانیک بایستی توسط میکروارگانیسم های خاک شکسته شده و تبدیل به مواد معدنی مورد مصرف گیاه شود، و به دلیل اینکه این عمل به تدریج و آهسته صورت می گیرد، در هنگام تعویض سیستم کوددهی از شیمیایی به ارگانیک تا مدتی زمین دچار کمبود مواد غذایی می گردد که به دوران گذر مشهور است.

همچنین اضافه کردن بیش از حد این مواد به خاک ممکن است بطور موقتی باعث نقصان و کمبود ازت در خاک و گیاه شود، زیرا می بایست این مواد توسط باکتریها و میکروارگانیسم های خاک تجزیه شوند. و چون این باکتری ها ابتدا ازت آزاد شده را صرف انجام فعالیت های خود به منظور تجزیه مواد آلی می کنند، تا مدتی کمبود ازت در خاک و گیاه مشهود است و به همین دلیل کودهای ارگانیک بایستی بطور مداوم به خاک داده شود.

مقدار دقیق عناصر قابل دسترس که توسط این کودها به خاک اضافه میشود به عوامل و فاکتورهایی همچون سن کود و کمپوست، نوع کود (از چه مواد زنده ای مشتق شده است)، شرایط آب و هوایی مانند دما ، بارندگی و غیره بستگی دارد بنابراین مقدار دقیق عناصر غذایی اضافه شده را به خاک نمی توان مشخص کرد.

ب: کودهای شیمیایی

تعریف:

این کودها موادی هستند که اگرچه الگوی ساخت آنها از طبیعت منشا گرفته است ولی از مواد غیر طبیعی و غیر ارگانیک ساخته می شود و در آنها ترکیب مواد به صورت مجزا با هم آمیخته شده است مانند: آمونیوم، آمونیوم سولفات، نیترات، پتاسیم سولفات، کلسیم فسفات و غیره

ویژگیها ومعایب:

اکثر کودهای شیمیایی دارای مقادیر زیادی از عناصر ازت، فسفر و پتاسیم ( از 20 تا 60 درصد و یا بیشتر) هستند و محصولات تغذیه شده بوسیله این کودها دارای مواد معدنی کمتری می باشند .این کودها عمدتا به طور سریع حل شده و در دسترس گیاه قرار می گیرند، به دلیل اینکه کودهای شیمیایی جهت آزاد سازی مواد غذایی خود به آب احتیاج دارند، در هنگام بارندگی و یا جریان آب شسته شده و به طبقات پایین تر از سطح ریشه می روند. ضمنا تعدادی از کودهای شیمیایی دارای نمک های مضر هستند و یا از زغال سنگ و نفت خام مشتق شده اند و در صورت استعمال زیاد این نوع کودها باعث جمع شدن نمک ها در خاک شده و عدم تعادل شیمیایی را در خاک بوجود می آورد و استعمال بیش از حد آنها باعث صدمه زدن به ریشه گیاه (سوزاندن ریشه) می شود. تخریب و از بین رفتن میکروارگانیسم های خاک و کرم های خاکی بوسیله این نوع کودها باعث کم شدن ماده آلی خاک و عدم توانایی خاک در نگه داری آب می شود و در نتیجه خاک سفت و سخت شده و شکاف می خورد.

کودهای ازته نسبتا دارای شاخص نمک بالایی هستند و تکرار مصرف آنها به طور تصاعدی عملکرد خاک را کاهش می دهد. همچنین احتمال اینکه این نوع کودها شسته شده و وارد آب های زیرزمینی شوند نیز وجود دارد که نتبجه آن آلودگی آب های زیرزمینی است.

مصرف بیش از اندازه کودهای ازته منجر به آبدار شدن بافت گیاه می شود که این عمل باعث هجوم بیشتر حشرات، قارچ ها و باکتری ها شده و گیاه را نسبت به بیماری ها، استرس گرما، سرما و خشکی آسیب پذیر می کند و بر عکس کودهای ارگانیک در خاک سیستمی بوجود می آورند که باعث دور شدن حشرات و قارچ ها از گیاهان می شود.

هزینه استفاده از این کودها زیاد است و به دلیل ترکیب مجزای عناصر تشکیل دهنده آنها مقدار عناصر اضافه شده به خاک را دقیقا می توان مشخص نمود.