ضرورت مصرف کود گوگردی در خاک های ایران
.........................................................

مقدمه
گوگرد بعداز ازت،فسفر و پتاس ،بعنوان چهارمین عنصر ضروری برای گیاهان محسوب می شود. با این توضیح که نیاز گیاهان به این عنصر حتی بیشتر از فسفر می باشد. گوگرد عمد تا" در تولید اسیدهای آمینه و پروتئین نقش دارد. و کمبود آن باعث کاهش عملکرد کمی و کیفی محصول می شود.با توجه به اینکه اکثر خاکهای کشور و خصوصا خاکهای فلات ایران،قلیایی و آهکی می باشد. و از طرفی کمبود مواد آلی و بی کربناتی بودن اکثر آبهای آبیاری باعث محدود شدن حلالیت عناصر غذایی پرمصرف و ریزمغذیها می شود. و عملا" جذب این عناصر به کندی صورت می گیرد.بنابراین به دلایلی که ذکر خواهد شد. تغذیه گوگرد در گیاهان و مصرف آن اهمیت خاصی دارد.

PH اکثر خاکها ی کشور بیشتر از 7.8و درصد آهک (TNV%) عموما" بیشتر از 20 می باشد (میانگین ,TNV,PHخاکهای استان خراسان رضوی به ترتیب 7.91 و 22)، بنابراین خاکهای ایران ،عموما" دارای PH بالا، ماده آلی کم و میزان آهک نسبتا زیاد می باشد. و در این شرایط حلالیت برخی از عناصر غذایی از جمله فسفر،آهن،روی،مس و منگنز در محیط رشد رویشی، گیاهان بسیار کم است.
بحث و نتیجه گیری
با توجه به آنچه که ذکر شد.استفاده از کودهای گوگردی بعنوان اصلاح کننده خاکهای زراعی و عنصر مورد نیاز گیاهان ضروری است . در یک تحقیقی( ملکوتی و همکاران1385)که صورت گرفته،اثر گوگرد در اصلاخ PHخاکهای آهکی بسیار مفیده بوده است. و با مصرف هر سه سال یکبار به میزان 1تا 2 کیلوگرم گوگرد در پای درختان به همراه کود حیوانی بصورت چالکود به مدت 5 سال PHخاک پای درختان از 8.2 به 7.8 کاهش یافته است.( به ازاء هر 0.1 کاهش PH جذب عناصر توسط گیاه 20برابر افزایش می یابد) آزمایشات متعددی که صورت گرفته حکایت از آن دارد. که افزایش گوگرد میزان قابلیت جذب فسفر را در خاک افزایش می دهد.بطور کلی مزایای مصرف گوگرد در اراضی زراعی و باغی به شرح ذیل می باشد.
رفع کمبود گوگرد مورد نیاز گیاه و افزایش عملکرد در واحد سطح
اصلاح PHخاکهای شور و قلیا و آهکی
افزایش حلالیت عناصر غذایی خصوصا" فسفر، آهن،روی،منگنز و از طرفی کاهش در مصرف کودهای فسفاته و ریزمغذیها
بهبود کیفی آب آبیاری
جلوگیری از گسترش قارچهای خاکزی به لحاظ خصوصیت قارچکشی گوگرد
تجمع نیترات در محصولات کشاورزی را کاهش می دهد.
ضدعفونی کردن تدریجی خاک و کمک به سلامت محیط زیست و کاهش مصرف سموم شیمیایی
شرایط لازم جهت جذب گوگرد توسط گیاه
کود گوگردی برای آنکه مورد استفاده گیاه قرار گیرد. بایستی ابتدا تبدیل به سولفات شود. این امر به کمک باکتریهای تیوباسیلوس که در شرایط هوازی در خاک زندگی می کنند. امکان پذیر است. همانگونه که ذکر شد متاسفانه با عنایت به کاهش شدید درصد مواد آلی در خاکهای زراعی کشور، تعداد این باکتریها کاهش یافته است. جمعیت این باکتریها در شرایط مطلوب یعنی مواد آلی کافی و رطوبت مناسب قادر به رشد و تکثیر می باشد. از این رو رعایت نکات فنی ذیل در جهت مصرف بهینه گوگرد ضروری می باشد.
مقدار مصرف کود گوگردی براساس آزمون خاک و طبق توصیه کارشناسی صورت گیرد.
با توجه به کمبود مواد آلی دراکثر خاکها این کود را بهتر است به همراه کود حیوانی مصرف نمود.
رطوبت کافی در خاک موجود باشد. اثر رطوبت به حدی است که اگر حتی 2تن گوگرد درخاک استفاده شود .بصورت ذرات ریز زردرنگ در سطح و یا در عمق خاک تا حدود یک سال بدون تغییر باقی می ماند.
مصرف گوگرد در خاکهائیکه از نظر ماده آلی بسیار فقیرند، واز طرفی افزایش مواد آلی توسط کشاورز مقدور نیست توصیه نمی شود.
انواع کودهای گوگردی رایج در کشور به شرح ذیل می باشد.
گوگرد پودری(ساری کود)یا گوگرد کشاورزی محتوی حداقل 95درصد گوگرد
گوگرد گرانوله بنتونیت دار محتوی 85 درصد گوگرد و 15 درصد بنتونیت، این کود بصورت دانه ای(اندازه ذرات 2تا4 میلی متر)بوده و پس از تماس با رطوبت به کمک بنتونیت به حالت پودری شکل در می اید.
گوگرد گرانوله بنتونیت دار تیوباسیلوس،محتوی 85درصد گوگرد و 15درصد بنتونیت همراه باکتری تیوباسیلوس
گوگرد گرانوله آلی حاوی 40درصد گوگرد و 40درصد مواد آلی و 20درصد بنتونیت
ضمنا گوگرد ناخالص که بصورت کلوخه ای از معدن استخراج می شود. چندان مناسب برای مصارف کشاورزی نمی باشد.
مقدار و نحوه مصرف
اولا مصرف براساس آزمایش خاک و توصیه کارشناسی صورت گیرد. و ثانیا بعنوان یک توصیه عمومی مقدار 300تا 500کیلو گرم در هر هکتار با در نظر گرفتن PHخاک و بی کربنات آب آبیاری و در صد اهک خاک مصرف شود. کلیه کودهای گوگردی رایج در ایران بایستی قبل از کشت و هر 2 تا3 سال یکبار مصرف شود. بهتر است این کود با دستگاه کودکار زیر بذر و یا حداقل قبل از شخم در سطح مزرعه پخش و با شخم یا دیسک زیر خاک برده شود. مصرف آن در باغات با توجه به نوع و شرایط باغ و سن درخت از 500تا1000گرم برای هر درخت و الزاما" بصورت چالکود توصیه می گردد.
قابل توجه:
با توجه به اینکه متاسفانه انواع کودهای گوگردی با کیفیت متفاوت و بعضا نامناسب در بازار کشاورزی رایج است . با هدف اطلاع رسانی صحیح و دقیق به مصرف کنندگان محترم این کالا، در شماره بعدی مقالعه کاربردی تحت عنوان راهنمای کامل درخصوص شناسایی کود مناسب گوگردی برای کارشناسان و کشاورزان (که برای اولین بار تهیه شده) ارائه خواهد شد.
تهیه و تنظیم مهدی عباس زاده
کارشناس تغذیه گیاهی و حاصلخیزی خاک