نحوه آغاز یک پروژه گاوداری

............................................
جهت شروع یک پروژه پرورش دام و صنایع وابسته، در مراحل ابتدائی نیاز

به تهیه مکانی مناسب جهت احداث دامداری و سپس اخذ کلیه مجوزهای لازم

از سازمانهای ذیربط می باشد که در ذیل به طور مشروح مراحل گوناگون کار

بیان گردیده است

زمین
مشخصات زمین مناسب جهت احداث
زمینی که جهت احداث ساختمانها و تأسیسات، توسط متقاضی و برابر ضوابط نظام دامپروری ارائه می شود، می تواند به یکی از شکلهای زیر باشد:

الف: زمینهای سنددار
ب: زمینهای استیجاری
ج: زمینهای فاقد سند ( به شرط احراز مالکیت)
د: زمینهای مشاع
ح: زمینهای اصلاحات ارضی مفروزالرعیه
و: زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون مواد 31 یا 32 قانون واگذاری زمینهای موات

زمینهای کشت علوفه
در خصوص صدور پروانه تأسیس دامداریهایی که درآنها نشخوارکنندگان یا اسب، پرورش داده و نگهداری می شوند، متقاضی جهت تأمین علوفه دامداری خود برابر ضوابط نظام دامپروری، باید دارای یکی از شرایط زیر باشد:

الف: مالک زمین کشت علوفه باشد.
ب: مستاجر زمین کشت علوفه باشد.(مدت اجاره حداقل 5 سال)
ج: متصرف بلامعارض زمین کشت علوفه بوده و آن را در اختیار داشته باشد.
د: مالک زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون ماده 31 قانون.
ه: با کشتکاران علوفه، قرارداد خرید علوفه تنظیم کرده باشد.
و: متقاضیان پرورش طیور صنعتی و بومی، که دارای زمین جهت کشت مواد اولیه خوراک طیور باشند، با توجه به میزان ارائه زمین ، در صدور پروانه تأسیس، الویت نسبی دارند.

ضوابط فنی مورد نیاز برای زمین
الف- فواصل
حداقل فاصله محدوده تأسیسات دامداریها و کارخانجات با واحدهای مشابه و غیر مشابه و همچنین با شهر، شهرک و روستا(مناطق مسکونی)، جنگل، رودخانه، دریا و سایر عوارض طبیعی، حریم فرودگاه، جاده، راه آهن، خطوط اصلی انتقال نفت و گاز، شبکه های فشار قوی برق و واحدهای صنعتی (عوارض تأسیساتی)، براساس مفاد مندرج در جدول، فواصل تعیین می شود.
تبصره1: در مواقع اضطراری و یا ارائه دلایل مستدل، کمیسیون مرکزی مجاز است، نسبت به کاهش یا افزایش حداقل فواصل مذکور مندرج در جدول فوق الذکر، تصمیم لازم را اتخاذ کند.
تبصره2: در خصوص بعضی از انواع کارخانجات و واحدهای پرورش بعضی از حیوانات که در جدول فواصل نامی از آنها برده نشده است، براساس توضیحاتی که در فصول اختصاصی پرورش هر کدام از آنها ذکر شده اقدام می شود.

ب-عوارض جغرافیایی و اقلیمی
1- در حد امکان، محل تأسیسات باید به گونه ای انتخاب شود، که جهت وزش باد از سوی مناطق مسکونی به طرف دامداری باشد.
2- محل تأسیسات در مورد حیوانات پوستی غیر نشخوار کننده، به خصوص جوندگان، باید طوری احداث شود که از نظر عبور و مرور، سایر حیوانات و جوندگان وحشی به داخل تأسیسات جلوگیری به عمل آید.
3- محل تآسیسات نباید در مسیلهای شناخته شده، قرار گیرد.

مجوزها و نحوه دریافت آنها
انواع مجوزها
مجوزهایی که به عنوان اجازه اشتغال، برای فعالیتهای مختلف دامداری یا اداره کارخانجات و کارگاهها صادر می شود، به شرح ذیل است:

الف- موافقت اصولی
مجوزی است که، قبل از صدور پروانه تأسیس به متقاضیان فعالیتهای دامداری، مرغداری، کارخانه... در چهارچوب سیاستها و ضوابط نظام دامپروری صادر می گردد.
مدت اعتبار موافقت اصولی 6 ماه است و در موارد ضروری 6 ماه دیگر تمدید می گردد.
هنگام صدور موافقت اصولی یا پروانه تأسیس و بهره برداری بایستی هر یک از مجوزها به نام یک نفر یا شرکت ثبت شده باشد.
در صورتیکه تعدادی از افراد حقیقی درخواست صدور مجوز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به نام یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را فراهم آورند.
همچنین فروش و انتقال موافقت اصولی تحت هر شرایطی ممنوع است.

ب- پروانه تأسیس
مجوزی را که هر متقاضی برای احداث ساختمانها و تأسیسات هر نوع واحد دامداری، کارخانه یا کارگاه، که دارای ضوابط نظام باشد و باید دریافت نماید، پروانه تأسیس می گویند.
مدت اعتبار پروانه تأسیس 2 سال و با نظر کمیسیون صدور پروانه استان به مدت یک سال دیگر قابل تمدید است.
چنانچه پس از پایان تمدید اعتبار پروانه تأسیس عملیات احداث واحد به پایان نرسیده باشد، در صورت ارائه مدارک و دلایل مستند و موجه از طرف متقاضی پروانه تأسیس حداکثر برای مدت یک سال دیگر به صورت اضطراری قابل تمدید است.
صدور پروانه تأسیس بایستی به نام یک نفر یا شرکت ثبت شده باشد.
در صورتیکه تعدادی از افراد حقیقی درخواست صدور مجوز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به نام یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را فراهم آورند.
فروش و انتقال پروانه تأسیس به غیر، با کمتر از 50درصد پیشرفت فیزیکی ساختمانها و تأسیسات ممنوع است و منجر به ابطال پروانه می شود،و با پیشرفت فیزیکی بیش از 50 درصد، در صورت انتقال کلیه اراضی، امکانات، تسهیلات، تعهدات و اختیارات به طور یکجا و با کسب اجازه از کمیسیون صدور پروانه استان، بلامانع است.
دارندگان پروانه تأسیس باید، به محض اتمام ساختمانها و تأسیسات و قبل از بهره برداری، مراتب را به طور ترتیبی به کمیسیون صدور پروانه استان اعلام نمایند.

ج- پروانه بهره برداری
مجوزی را که متقاضیان پس از تأسیس واحد، در موعد مقرر و برابر ضوابط، دریافت می دارند، پروانه بهره برداری می نامند.
پس از اعلام خاتمه عملیات از سوی دارنده پروانه تأسیس، کمیسیون صدور پروانه استان، موظف است حداکثر ظرف مدت دو هفته زمینه بازدید مشترک کارشناسان دامپروری و دامپزشکی را از تأسیسات مربوط فراهم و در صورتی که عملیات ساختمانی و تأسیساتی مطابق با طرح باشد و مراتب مورد تائید کارشناسان مربوط قرار گیرد، حداکثر ظرف مدت یک هفته، پروانه بهره برداری صادر کند.
تبصره 1: در صورت ضرورت نوسازی واحد دامپروری در همان پلاک یا مرمت و بهسازی واحد یا توسعه، موضوع پس از طرح در کمیسیون استان و کسب نظر موافق کمیسیون، مراتب موافقت جهت انجام اموراداری، به صورت کتبی با تعیین زمان لازم حداکثر 6 ماه برای مرتب و بهسازی و 2 سال برای نوسازی یا توسعه واحد به متقاضی اعلام گردد.
تبصره 2: در موارد خاص، صدور کارت شناسایی یا شناسنامه دامداری به منظور تحقق زمانبندی شده نظام دامپروری برای واحدهای پرورش دام و طیور با تصویب کمیسیون مرکزی صدور پروانه بلامانع است.
در موقع صدور پروانه بهره برداری، پروانه تأسیس از متقاضی پس گرفته باطل و در پرونده نگهداری می شود.
در پروانه های صادره، نکات ذیل باید مشخص شود:

1-مشخصات واحد
باید وقوع، چگونگی بهره برداری،ظرفیت، مساحت زمین و مساحت زیربنا، در کلیه پروانه ها قید شود. در خصوص پروانه های دامداری، نواد و تعداد دام موجود نیز، بر حسب مورد ذکر می گردد.
تبصره1: شیوه بهره برداری براساس جدولهای تنظیم شده در دستورالعمل تعیین شماره پروانه منضم به((نظام)) مشخص می شود.
تبصره2: در مورد واحدهای موجود، محاسبه ظرفیت، براساس مبانی ذکر شده در((نظام)) یا در ذیل نقشه های تیپ یا الگویی و بر پایه تأسیسات موجود آن واحد می باشد.

2-مدت اعتبار
مدت اعتبار پروانه و مجوزهای بهره برداری 5 سال و پس از سپری شدن مهلت اعتبار، در ذیل همان پروانه به مدت 5 سال دیگر قابل تمدید است.
تبصره1: تمدید واحدهائی که قبلاً پروانه دریافت داشته اند، بر روی فرمهای جدید با ذکر شماره و تاریخ پروانه قبلی صورت
می گیرد و در قسمت تمدید نوبت اول، مهر و امضاء خواهد شد.
چنانچه در پایان مهلت اعتبار پروانه، هیچ گونه ساختمانی احداث نشده یا رفع نواقص و تکمیل عملیات صورت نگرفته باشد و دارنده پروانه نتواند عذر موجهی ارائه نماید، پروانه مربوط پس از طرح در کمیسیون، لغو می شود و مراتب جهت قطع کلیه امتیازات به واحد زیربط اعلام می شود.

متقاضیان باید در خصوص صدور پروانه به تعهدات زیر عمل کنند:
1-احداث هر نوع تأسیسات و ساختمان اضافه بر طرح و نقشه مصوب، بدون جلب موافقت قبلی مرجع صادر کننده پروانه، از سوی متقاضی ممنوع است. همچنین، استفاده از ساختمانها و تأسیسات و تجهیزات به جز در موارد مربوط، توسعه، فروش و انتقال نیز، بدون کسب اجازه ممنوع می باشد، در این خصوص، از متقاضیان تعهدنامه اخذ خواهد شد.
2-چنانچه مالک زمین بعد از صدور پروانه با کسب اجازه از کمیسیون صدور پروانه،واحد خود را به شرکت تبدیل کند، این تغییر نام پروانه،حتی قبل از احداث ساختمان دامداری یا کارخانه(در مدت تأسیس)، به نام شرکت، بلامانع است.
3-به شرط ارائه وکالتنامه رسمی 4 ساله غیرقابل عزل، از سوی سایر شرکاء تغییر نام پروانه به نام هریک از شرکاء نیز بلامانع خواهد بود.
4-کلیه مزایای ناشی از پروانه های صادره به صاحبان آنها تعلق دارد و انتقال آن به غیر ممنوع است.
5-دامداران، مجاز به پرورش و نگهداری دام، بیش از ظرفیت قید شده در پروانه نیستند.
6-دامدارن نباید با دریافت یک پروانه، نسبت به پرورش انواع دام، اقدام کنند.

و- مجوز بهداشتی
مجوزی است که سازمان دامپزشکی کشور به منظور رعایت مسائل بهداشتی و قرنطینه ای در بهره برداری از کارخانجات و کارگاههای موضوع این نظام که مجوز تأسیس آن را از وزارت صنایع یا دیگر دستگاهها صادر می نمایند،صادر می گردد.

مدارک مورد نیاز جهت دریافت مجوز
اشخاص حقیقی یا حقوقی که بخواهند نسبت به دریافت پروانه تأسیس و بهره برداری، دامداری یا کارخانه های مرتبط اقدام کنند، باید مدارک ذیل را ارائه نمایند:

الف- مدارک مربوط به زمین تأسیسات

1-در مورد اراضی دارای سند مالکیت: اصل اسناد مالکیت به همراه یک نسخه فتوکپی ازآنها.
2-در مورد اراضی استیجاری: اجاره نامه رسمی غیرقابل فسخ به مدت حداقل 20 سال، که بدین منظور تنظیم شده است.
تبصره: در مورد زمینهای اوقافی مدت و موضوع اجاره براساس نظریه اداره اوقاف محل تعیین می گردد.

3-در مورد اراضی فاقد سند مالکیت: مستند تصرف و احراز مالکیت، که به تائید مدیریت جهاد شهرستان یا اداره کل منابع طبیعی استان بنا به مورد رسیده باشد و همچنین، امضا وارائه تعهد رسمی و ثبتی مبنی بر اینکه پس از صدور پرانه در صورت اثبات صحت عدم مالکیت، پروانه صادره فوراً لغو می شود و متقاضی حق اعتراضی ندارد و باید خسارتهای وارده را نیز، جبران کند.

4-در مورد اراضی مشاع: گواهی لازم به نام خود، مبنی بر تعیین مساحت زمین، از مرجعی که توسط مدیریت جهاد شهرستان معرفی می شود، همچنین نقشه زمین مورد نظر، جهت ایجاد تأسیسات که به تائید و امضای کلیه مالکین زمین و در صورت عدم امکان دسترسی به کلیه مالکین، به تصدیق عده ای از مالکین آن رسیده باشد.
تبصره1: نظر به اینکه پروانه مورد نظر به نام متقاضی صادر می شود.باید افراد نام برده، طی استشهد اراضی مشاع(فرم شماره 5) متعهد شوند که پس از تقسیم و افراز ملک، زمین یاد شده در تصرف شخصی که پروانه به نام او صادر خواهد شد، باقی بماند. این فرم و نقشه مذکور باید به تصدیق شورای محل وقوع ملک، یا نزدیکترین شورای محل برسد.
تبصره2: در صورتی که زمین محل احداث تأسیسات، متعلق به چند نفر باشد، به شرطی پروانه به نام یکی از مالکین صادر می گردد که وکالتنامه رسمی غیرقابل عزل حداقل- به مدت 5 سال( فرم شماره 4) از سایر مالکیم مبنی بر اجازه ایجاد تأسیسات و دریافت پروانه به نام خود ارائه نماید.

5-در مورد زمینهای اصلاحات ارضی مفروزالرعیه: گواهی لازم مبنی بر مالکیت یا تصرف زمین و بلامعارض بودن آن، و همچنین تائیدیه حدود و مشخصات و مساحت زمین از مدیریت کشاورزی محل و نیز، نقشه تفکیکی اراضی محل که زمین مورد نظر جهت احداث تأسیسات در آن مشخص شده باشد.

6-در مورداراضی واگذاری از سوی سازمانهای کشاورزی یا سازمان جنگلها و مراتع: صورت مجلس واگذاری زمین و همچنین، نقشه و کروکی موردنظر جهت احداث تأسیسات.
ب- مدارک مربوط به زمین کشت علوفه
در مورد واحدهائی که برابر ضوابط نظام دامپروری احتیاج به ارائه اراضی کشت نباتات علوفه ای دارند:

1-گواهی از مدیریت کشاورزی محل، مبنی بر وجود مقدار کافی آب جهت کشت نباتات علوفه ای یا گواهی امور آب استان، مبنی بر بلامانع بودن حفر چاه و تأمین آب مورد نیاز کشت نباتات علوفه ای.

2-مدارک مالکیت زمین مورد نیاز، اجاره نامه رسمی غیر قابل فسخ با ارائه قرارداد رسمی و غیرقابل فسخ کشت علوفه به مدت حداقل 5 سال با کشتکاری که زمین ایشان از نظر میزان تولید علوفه و حدود و مشخصات آن به تائید مدیریت کشاورزی محل رسیده باشد.
بدیهی است، مجموع تعهدات کشتکار طرف قرارداد، نباید بیش از قابلیت تولید زمین وی باشد. زمان شروع اجاره یا قرارداد خرید علوفه از تاریخ پیش بینی شروع بهره برداری خواهد بود.
تبصره1: در مورد زمینهای اوقافی مدت اجاره براساس نظریه اداره اوقاف محل تعین می گردد.
تبصره2: در صورتی که محل زمین کشت نباتات علوفه ای در مجاورت محل تأسیسات دامداری نباشد، باید زمینی بدین منظور اختصاص داده شود تا از نظر فاصله اشکالی در حمل علوفه از محل کشت به محل دامداری به وجود نیاید. میزان این فاصله منوط به نظر کمیسیون استانی خواهد بود.
تبصره3: در صورتی که زمین نباتات علوفه ای در استان دیگری باشد، تائیدیه سازمانهای کشاورزی هر دو استان، الزامی است.

3-در مورد زمینهای سنددار، فتوکپی نقشه تفکیکی پلاک اصلی که پلاکهای فرعی در آن، مشخص و به تائید مدیریت جهاد شهرستان محل رسیده باشد. در مورد اراضی فاقد سند مالکیت، کروکی یا نقشه تقریبی که محل اراضی مورد نظر بر روی آن مشخص شده باشد و جهتهای چهارگانه آن با متراو زمین و ابعاد محدوده، معین شده و به تائید شورای محل روستای وقوع ملک یا نزدیکترین شورا و مدیریت کشاورزی با حفظ مسئولیت متقاضی رسیده باشد.
طرح توسعه
در مرحله تأسیس اجازه توسعه داده نمی شود دارندگان پروانه بهره برداری،تنها در صورتی اجازه توسعه دارند، که علاوه بر رعایت کلیه شرایط لازم، توانایی مدیریت آنها جهت ظرفیتهای بالاتر مورد تائید کمیسیون صدور پروانه استان قرار گیرد. بدیهی است که توسعه هر واحد باید متناسب با سیاست ها و راهبردهای اعلام شده توسط معاونت امور دام وزارت جهاد باشد.
تبصره: بدیهی است که توسعه هر واحد حداکثر تا سقف ظرفیتهای مجاز با رعایت سیاستها و راهبردهای اعلام شده توسط معاونت امور دام می باشد.
تبدیل یا تغییر کاربری مجوز
تبدیل، اعم از اینکه بخواهد در نوع دام، نواد یا شیوه بهره برداری صورت گیرد، با در نظر گرفتن اولویتهای منطقه ای، در چهارچوب سیاستهای وزارت جهادسازندگی، بلامانع است. در مورد تبدیل دامداری از یک نوع به نوع دیگر و نیز تبدیل نواد یا نحوهُ بهره برداری در صورت داشتن کلیه شرایط لازم جهت فعالیت جدید، پروانه قبلی باطل و پروانه بهره برداری جدید صادر می شود.
پس از تشریح کلیات مربوط به نحوه و مراحل اخذ مجوزهای لازم جهت احداث مراکز پرورش دام و طیور و صنایع وابسته، در ادامه اختصاصا به تشریح انواع و چگونگی اخذ مجوزهای مربوطه جهت احداث مراکز پرورش و نگهداری گاوهای شیری و پرواری و همچنین کشتارگاه های صنعتی ویوه دام و طیور خواهیم پرداخت.
پرورش گاو
پرورش گاو می تواند به منظور بهره برداری به صورت داشتی، اعم از نواد شیری و گوشتی، تولید اسپرم، یا با هدف تلیسه آمیخته و اصیل یا به صورت پرواربندی گوساله صورت گیرد.
در هر حال، نواد گاو در هر یک از موارد فوق، می تواند بسته به مورد اصیل، آمیخته یا بومی باشد.
الف- ضوابط صدور پروانه تأسیس واحدهای گاوشیری
1-ظرفیت: ظرفیت گاوداری شیری جدید التأسیس، نباید از 20 رأس کمتر باشد و ظرفیتهای بیشتر به شرح زیر تعیین می شود.
- واحدهای کوچک به ظرفیت 20 الی 50 رأس گاو مادر.
- واحدهای متوسط به ظرفیت 51 الی 150 رأس گاو مادر.
- واحدهای بزرگ به ظرفیت 151 الی 300 رأس گاو مادر.
- واحدهای خیلی بزرگ به ظرفیت بیش از 300 رأس گاو مادر (حداکثر 500 رأس)

2-زمین: حداقل زمین مورد نیاز جهت تأسیس واحدهای گاوداری شیری بر حسب میزانی که در ذیل نقشه های منضم به ((نظام)) قید شده است، مشخص می گردد.
زمینهای زراعی موردنیاز (خرید قطعی، واگذاری، اجاره حداقل 25 ساله) جهت کشت نباتات علوفه ای به میزان یک هکتار برای رأس گاو اصیل، یک هکتار برای 3 رأس گاو و دورگ و یک هکتار برای 4 رأس گاو بومی است که بتواند حداقل یک سوم کل نیاز مواد غذایی دام را تأمین کند.بقیه نیاز غذایی توسط دامدار و از طریق مواد غذایی متراکم تآمین می شود.
تبصره: در مناطق گیلان، مازندران، گرگان و گنبد، میزان زمین زراعی مورد نیاز می تواند تا مقدار 30 درصد، کاهش پیدا کند.(به عنوان مثال، 7/0 هکتار جهت دو رأس گاو اصیل)

3-نقشه و جایگاه: جهت نگهداری و پرورش گاو شیری نقشه های تیپ برای ظرفیتهای10-20-30-50-75-100 رأس برای اقلیمهای سردسیر، گرمسیر و معتدل به شرح منضم به نظام طراحی، پیش بینی و ترسیم شده است. مبانی محاسباتی نقشه های تهیه شده بر حسب هر رأس گاو مولد تعیین گردیده و متوسط مساحت زیربنای مفید موردنیاز برای یک رأس گاو مولد(مادر)، 6/15 متر مربع مسقف و 5/19 متر مربع غیر مسقف است، که براساس ترکیب گله و نیازهای جنبی، به طور تقریب، به شرح زیر می باشد:

ترکیب گله و تاسیسات مورد نیاز
مسقف(مترمربع)
غیر مسقف (مترمربع)

جایگاه گاو شیرده و خشک
5
10

تلیسه پای کل تا زایش
26/1
52/2

گوساله 12- 6 ماهه (ماده)
5/0
1

گوساله 12-6 ماهه (نر پرواری)
5/0
1

گوساله 6- 5/2 ماهه
47/0
95/0

گوساله 3 هفته تا 5/2 ماهگی
2/0
4/0

زایشگاه و گوساله دانی (باکسهای انفرادی)
72/0
-----------

بیمارستان
15/0
-----------

جایگاه گاو نر
15/0
3/0

انبار کنسانتره
25/1
-----------

هانگارد علوفه
2
-----------

سیلو
-----------
83/2

دفتر اداری و مدیریت
6/0
-----------

واحد مسکونی
1
-----------

محوطه عملیات دامپزشکی
-----------
5/0

سالن انتظار، شیردوش، محل جمع آوری و سردکن شیر و موتورخانه

8/1
-----------

جمع زیربنای مفید (مترمربع)
6/15
5/19

تبصره1: ساختمانهای جنبی گاوداری تا ظرفیت یکصد رأس گاو مولد مطابق معیارهای تعیین شده تهیه و طراحی می شود و از ظرفیت یکصد رأس به بالا، به ازای هر یکصد رأس ظرفیت گاو اضافی، مساحت زیربنای مفید جایگاه موردنیاز به شرح زیر قابل افزایش می باشد.
- داروخانه و بیمارستان 15 درصد
- گوساله دانی و زایشگاه 50 درصد
- دفتر اداری و مدیریت و مسکونی 30 درصد
- سالن انتظار، سالن شیردوش، گاوهای محل 50 درصد
- محل جمع آوری و شیر سرد کن به همراه موتورخانه
همچنین سایر ساختمانها باید طبق زیربنای مفید تعیین شود و به نسبت ظرفیت واحد گاوداری افزایش یابد.
تبصره2: با توجه به عوامل جوی و شرایط اقلیمی موجود در مناطق مختلف کشور، بنا یه تشخیص کمیسیون صدور پروانه استان، می توان به جای سکوی علوفه( غیر مسقف) از انبار یا هانگار علوفه( مسقف) استفاده کرد.
تبصره3: در مناطق خیلی سرد، که آخور و راهرو تغذیه در زیر سقف قرار می گیرد، مساحت زیر بنای غیر مفید نسبت به میزان تعیین شده تا 20 درصد قابل افزایش است.

4-فواصل: رعایت فواصل در خصوص تأسیسات گاوداری شیری، بر طبق جدول فواصل، منضم به ((نظام)) الزامی است.
ب- ضوابط صدور پروانه تأسیس واحدهای پرواربندی گوساله
1-ظرفیت: ظرفیت هر واحد پرواربندی گوساله جدیدالتأسیس، نباید در هر دوره از 50 رأس کمتر و از 1000 رأس بیشتر باشد.
تبصره: شرکتهای تعاونی تولید و کشت و صنعتهای واجد شرایط می توانند، متقاضی اخذ پروانه تآسیس پرواربندی گوساله، بیش از هزار رأس در هر دوره باشند.

2- زمین: حداقل زمین مورد نیاز جهت تأسیس واحدهای پرواربندی گوساله بر حسب میزانی که در ذیل نقشه های منضم به ((نظام)) قید شده است، مشخص می شود.
زمینهای ارائه شده جهت کشت نباتات علوفه ای باید از انواع زمینهای آبی باشد و به میزانی تعیین گردد که بتواند حداقل یک سوم کل نیاز غذایی مورد نیاز دام را تأمین کند.

3-نقشه و جایگاه: جهت پرواربندی و پرورش گوساله، نقشه های تیپ برای ظرفیتهای 25-100 و 300 رآس در اقلیمهای سردسیر و گرمسیر به شرح منضم به کتاب طراحی، پیش بینی شده است.
مبانی محاسباتی نقشه های تهیه شده بر حسب هر رأس گوساله پروار تعیین می شود و متوسط مساحت زیربنای مفید مورد نیاز به ازای هر رأس گوساله پرواری اصل در یک دوره، 85/4 متر مربع مسقف و 15/5 مترمربع غیر مسقف و به ازای هر رآس گوساله دورگ و بومی، 35/4 مترمربع مسقف و 5 مترمربع غیر مسقف، به شرح ذیر می باشد.
شرح
گوساله اصیل
گوساله دورگ بومی

مسقف
غیر مسقف
مسقف
غیر مسقف

جایگاه گوساله نر
5/2
4
2
4

خانه کارگری
4/0
-----
4/0
-----

محل عملیات دامپزشکی
2/0
-----
2/0
-----

انبار علوفه
17/1
-----
17/1
-----

انبار کنسانتره
58/0
-----
58/0
1

سیلو
-----
15/1
-----
-----

جمع کل (مترمربع)
85/4
15/5
35/4
5

.تبصره1: در واحدهای کمتر از یکصد رأس، احداث محل عملیات دامپزشکی ضروری نیست و در ظرفیتهای بالای 100 رأس به ازای هر 100 رأس اضافه(علاوه بر آنچه که در بالا اضافه گردید)، 10 مترمربع مسقف و دو برابر آن بهاربند در نظر گرفته می شود.
تبصره2: جهت بارگیری و تخلیه گوساله باید سکوی موردنیاز پیش بینی شود.
تبصره3: با توجه به عوامل جوی و شرایط اقلیمی در مناطق مختلف کشور، بنا به تشخیص کمیسیون صدور پروانه استان، می توان به جای سکوی علوفه( غیرمسقف) از انبار علوفه (مسقف) استفاده کرد.

4-فواصل: رعایت فواصل در خصوص تأسیسات پرواربندی گوساله، بر طبق جدول فواصل منضم به ((نظام)) الزامی است.
تبصره1: تأسیسات موجودی که جهت صدر پروانه بهره براری واحدهای فوق الذکر به کار خواهد رفت، باید به تائید کمیسیون صدور پروانه استان رسیده باشد و مبنای محاسبه ظرفیت چنین واحدهائی براساس آنچه که در قسمتهای قبلی ذکر شده است، می باشد.
تبصره2: گاوداریهای موجودی که به علت عدم امکان رعایت فاصله مشمول دریافت پروانه بهره برداری نوسازی یا بهسازی نشوند، می توانند برابر ضوابط انتقال، پروانه تأسیس دریافت کنند.
تبصره3: تمدید پروانه بهره برداری واحدهای گاوداری شیری بالای هزار رأس، که قبلاً پروانه بهره برداری دریافت کرده اند،بلامانع است.
کشتارگاه صنعتی دام و طیور
به منظور استحصال بهداشتی و اقتصادی گوشت و استفاده صحیح از فرآورده های دامی و عرضه اصولی آنها به مراکز مصرف، تدوین نظام اجرائی مشخصی جهت کشتارگاههای صنعتی و تأسیس مجتمع های کشتارگاهی ضروری است.
به طور کلی کشتارگاه ، شامل قسمتهائی جهت: بیهوشی، خونگیری، پوست کنی، تخلیه امعاء و احشاء، شقه کردن، بازرسی لاشه، دوش دادن و مرحله ورود به تونل سرد است که فضاهای لازم برای این مراحل به شرح زیر است:

1-مرحله بیهوشی: فضای لازم برای بیوش کردن یک رأس گاو 3 متر مربع و زمان لازم یک دقیقه است.
2- مرحله خونگیری: طول کانال لازم برای خونگیری یک رأس گاو 5/1 متر با عرض 80 سانتی متر برای هر پست خونگیری و مدت زمانی که برای خونگیری در نظر گرفته می شود، 10 دقیقه است.
فاصله لازم بین خونگیری و سایر اعمال کشتار به طول 3 تا 4 متر است.
3- مرحله پوست کنی: برای پوست کندن هر رأس گاو، که حدود 10 تا 15 دقیقه طول می کشد، 4 متر مربع در نظر گرفته شده است.
4- مرحله تخلیه: فضای لازم برای تخلیه امعاء و احشاء و قفسه صدری به طول 3 متر و فضای مورد نظر جهت تخلیه محتوای محوطه بطنی به طول 2 متر تعیین می گردد.
5- مرحله شقه کردن: طول محل لازم برای شقه کردن 2 متردر نظر گرفته می شود.
6- مرحله بازرسی: طول محل لازم برای بازرسی لاشه 2 متر در نظر گرفته می شود.
7-مرحله دوش دادن: طول محل لازم برای دوش دادن 3 متر در نظر گرفته می شود.
8-مرحله خنک کردن: جهت خنک نمودن لاشه های کشتاری قبل از توزیع یا ارسال به تونل انجماد، لازم است که متناسب با ظرفیت کشتاری، اتاق سرد با حرارت 0 تا 4 درجه سانتی گراد ایجاد شود.
9-مرحله ورود به تونل: طول فاصله محل لاشه دوش داده شده تا تونل سرد، باید 3 تا 4 متر باشد.
چون عملیات توزین پس از این مرحله صورت می گیرد، می توان طول این فاصله را برای انتظار لاشه ها در حد مورد نیاز در نظر گرفت. در صورت طولانی شدن ریل در این قسمت، می توان به صورت ریلهای رفت و برگشت و با فواصل متناسب طول این قسمت را کوتاه کرد.
ابعاد محل استراحت گاوها که باید به وسیله نرده های لوله ای از هم جدا شود. 6/7 متر طول و 6 متر عرض است که جهت 20 الی 25 رأس گاو در نظر گرفته می شود.
در محل استراحت گاوها: باید یک آبشخور وجود داشته باشد و شیرهای آب باید طوری تعبیه شوند که آب کافی برای تمیز کردن محل به سهولت در اختیار باشد. عرض راهرو باید طوری باشد، که حرکت وسایل نقلیه، جهت تخلیه کود و دامهای تلف شده، به خارج امکان پذیر باشد.
همچنین کشتارگاه ها باید، مجهز به تجهیزات تبدیل ضایعات یا برنامه جهت تبدیل ضایعات که از قسمتهای زیر تشکیل شده است، باشند:
1-قسمت دریافت: در این قسمت، لاشه های ضبطی دام و ضایعات کشتارگاهی دام وطیور به وسیله بالابر، به داخل دیگ پخت ریخته می شود. خون توسط پمپ به مخزن و از آنجا به دیگ مخصوص پخت هدایت می گردد.
2-قسمت پخت: در این قسمت، مواد به وسیله بخار پخته و سپس خشک می شود.
3- قسمت روغن گیری: پس از اینکه مواد ضبطی و ضایعات در دیگ پخته شد، به قسمت روغن گیری هدایت و در آنجا روغن گیری شده و روغن آن در مخزن روغن ذخیره می گردد. باقیمانده مواد به قسمت خردکن رانده می شود.
4-قسمت خردکن: در این قسمت، مواد توسط آسیاب خرد و سپس خشک می شود و به صورت پودر گوشت و پودر خون و پودر استخوان در می آید.
5-قسمت بسته بندی: در این قسمت، مواد پودر شده، پس از افزودن مواد آنتی اکسیدان سایر افزودنیهای مورد نیاز به تفکیک در کیسه ها ریخته می شوند و از آنجا به انبار حمل می گردند.
تبصره1: در کشتارگاه طیور، در صورتی که پرها به واحد تبدیل ضایعات ارسال نشوند، جهت آماده سازی پر، کشتارگاه باید به دستگاه پرشویی و پر خشک کنی مجهز باشد.
تبصره2: تأسیسات و تجهیزات دستگاه تبدیل ضایعات باید به طوری تعبیه شوند، که به کیفیت پروتئین به دست آماده لطمه ای وارد نشود. ضمناً اصول انبارداری در مورد نگهداری و ذخیره پودر گوشت و پودر خون باید از نظر رطوبت و حرارت و تهویه به صورتی رعایت شود، که فرآورده های حاصل فاسد و آلوده به اجرام بیماری زا نگردد.
تبصره3: قسمت دریافت ضایعات باید مجزا از قسمت بسته بندی و ذخیره تولیدات باشد.
تبصره4: نصب دستگاه بوگیر و تهویه هوا الزامی است.

ضوابط فنی جهت تعیین محل احداث

1- از نظر موقعیت محل، کشتارگاه باید در محلی احداث شود، که از نظر راههای ارتباطی به آسانی بتوان دامهای کشتاری یا نیمچه های گوشتی را به آن محل حمل کرد.
2-کشتارگاه باید، در محیطی احداث شود که امکان دسترسی به آب سالم و بهداشتی وجود داشته باشد. ضمناً محل احداث کشتارگاه باید، دور از مراکز آلوده کننده، از قبیل: محل نگهداری یا دفع زباله و فضولات حیوانی باشد.
3-کشتارگاه باید، به سیستم فاضلاب، مطابق معیارهای استاندارد مجهز باشد.
4-آب مصرفی کشتارگاه باید، منطبق با ویژگیهای آب آشامیدنی کشور و از نظر بهداشتی مورد تائید مراجع ذیصلاح باشد. جهت ذخیره سازی آب، وجود منابع هوایی الزامی است.
5- برای تولید بخار، انجماد و عملیات آتش نشانی می توان، از آب غیرقابل شرب نیز استفاده کرد، مشروط بر اینکه لوله کشی آن، به صورت مجزا و علامت گذاری شده باشد.
6- کشتارگاه باید دارای برق سه فاز صنعتی باشد و در سالن آن روشنایی به حد کافی وجود داشته باشد.
7- وسایل و ابزار کار باید ضد رنگ و به آسانی قابل تمیز شدن باشند.
8- سقف سالنها باید نسبت به حرارت و رطوبت عایق باشد.
9- دیوار سالنها باید تا زیر سقف سیمانکاری و با سطح صاف و غیر قابل نفوذ پوشانیده شده و حتی المقدور رنگ آنها روشن باشد.
10-کف سالنها باید از جنس بتن ساخته شده و حالت لغزندگی نداشته باشد.
11-جهت گرم یا خنک کردن و تهویه سالنها، باید تجهیزات لازم نصب شده باشد.
12-استفاده از مس و سرب و آلیاوهای آنها در محلهائی که امکان تماس این مواد با گوشت و چربی وجود دارد، مجاز نیست.
13- تجهیزات و قسمتهائی از ماشین آلات که در تماس با گوشت و چربی هستند، باید به گونه ای ساخته شوند که بتوان به سهولت آنها را از هم جدا و تمیز کرد.
14- سالن کشتارگاه باید دارای شیبی به میزان دو درصد به طرف آبروها باشد.
15-وجود حمام و دوش و دستشویی به تعداد کافی در کشتارگاه ضروری است.
16- کارگران باید دارای کارت بهداشتی باشند و در مواقع کار از روپوش مخصوص استفاده نمایند.
17-تجهیزات و ساختمان سالنهای کشتارگاه باید به نحوی باشد، که ورود پرندگان و حشرات، و جوندگان به داخل آن امکان پذیر نباشد.
18- به منظور شستشو و ضدعفونی وسایل حمل و نقل باید محلی در نظر گرفته شود.